Wilde planten in Nederland en België

Wede - Isatis tinctoria

Frysk

English-Woad

Français-Pastel des teinturiers

Deutsch-Färber-Waid

Synoniemen-Crucifera isatis

Familie-Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Isatis is afgeleid van het Griekse isazo (ik maak glad, vrij van rimpels). In de oudheid werd Wede namelijk toegepast voor het glad maken van de huid en gebruikt tegen huidziekten, maar misschien komt de naam ook van gelijk maken omdat ze als verfmiddel diende. Tinctoria betekent verfleverend.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Tweejarig of meerjarig.

Plantvorm-Hemikryptofyt.

Hoofdbloei-Mei t/m juli.

Afmeting-60-120 cm.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Wortels-Een dikke wortel, die bovenaan vaak vertakt is.


Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0


Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0


Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0


Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0

Stengels-De rechtopstaande, grijsgroene stengels zijn alleen aan de voet behaard.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bladeren-De langwerpige rozetbladen zijn gesteeld en zwak getand. Ze zijn blauwachtig groen met een witte middennerf. De verspreidstaande stengelbladen hebben een gave rand en een pijlvormige voet, die de stengel omvat.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bloemen-Tweeslachtig. De gele bloemen vormen dichte, wijd vertakte pluimen. Elke bloem heeft vier, 2,5-4 mm grote kroonbladen, vier kleine kelkbladen, zes meeldraden en een bovenstandig vruchtbeginsel met een stijl en stempel.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Vruchten en zaden-De hangende hauwtjes zijn langwerpig, plat, enigszins peervormig, smal gevleugeld en 1-3 cm lang en 3-7 mm breed. Ze zijn naar de top verbreed. Eerst zijn ze groen, maar later worden ze zwart. Ze groeien aan gekromde steeltjes. Niet openspringende vruchten met één of twee zaden. Tweezaadlobbig.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Biotoop

Bodem-Zonnige, open plaatsen op droge, matig voedselrijke, kalkrijke, vaak stenige grond (ook op leem en klei).

Groeiplaatsen-Hoge delen van oeverbeschoeiingen langs rivieren, braakliggende grond, steenpuinhellingen, kalkrijke ruigten, rotsen, klippen, bermen en dijken.

Verspreiding

Wereld-Oorspronkelijk uit Zuid- en Oost-Europa en West-Azië.

Nederland-Archeofyt. Zeldzaam.

Vlaanderen-Niet ingeburgerd. Zeer zeldzaam.

Wallonië-Niet ingeburgerd. Zeer zeldzaam.

Wetenswaardigheden

Wede is een steppeplant uit Oost-Europa en Azië. Uit de plant werd een blauwe kleurstof bereid. Volgens een bericht van Julius Caesar gaven Britse krijgers zich hiermee een angstaanjagend uiterlijk. Tot de late middeleeuwen werd de kleurstof in Europa veel gebruikt. Vanaf de 16de eeuw werd hiervoor echter steeds vaker de Indigoboom gebruikt. Uit deze Indische Vlinderbloemige kon de blauwe kleurstof met een hoger rendement worden gewonnen (de naam indigo betekent Indische verfstof, maar het is dezelfde stof als die in Wede voorkomt). Strenge wetten op de invoer van Indische indigo (in Engeland zelfs de doodstraf ) konden niet voorkomen dat Wede steeds minder werd gebruikt.

2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl