|
Naamgeving (Etymologie): Een
afzonderlijke bloem lijkt wel wat op een aapje, vandaar de
Nederlandse naam Aapjesorchis. Orchis betekent zaadbal
of testikel. De beide wortelknollen lijken namelijk op
testikels. Simia betekent aap.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur: Overblijvend.
Plantvorm: Kruid.
Winterknoppen: Geofyt.
Bloeimaanden: Mei en juni.
Afmeting:
20-40 cm.
Wortels: Twee
ongedeelde, bijna bolronde knollen.
Stengels: Een
rechte of iets bochtige, enigszins kantige stengel, die door de bovenste bladeren wordt omsloten.
Bladeren: De drie
tot vijf grondstandige bladen zijn langwerpig-lancetvormig of
eirond, vrij vlak, glanzend en niet gevlekt. De onderste bladeren staan schuin omhoog. Onderaan groeien
enkele kleine, schedevormige bladen.
Bloemen:
Tweeslachtig. Een dichte, bolvormige aar.
De bovenste bloemen
komen eerder in bloei dan de onderste. De drielobbige, 1,4-1,6 cm
lange bloemen zijn vuilwit of rozeachtig met vrij vage, paarse
vlekjes. De middenlob is tweespletig met een tandje in de
uitgerande top. De zijslippen en de twee lobben van de middenslip
van de lip zijn paarsrood, bijna draadvormig en omgekruld. De
omlaag gerichte spoor is rolrond. De andere bloemdekbladen staan
omhoog en lijken samen iets op een muts.
Vruchten: Een doosvrucht. Eenzaadlobbig.
De plant groeit erg traag en produceert pas na vele jaren voor het eerst zaad.
Biotoop Bodem: Zonnige of soms licht beschuwde plaatsen op droge tot matig vochtige, stikstofarme en matig voedselarme, kalkrijke, maar soms kalkarme grond (löss, leem, mergel en duinzand).
Groeiplaatsen:
Grasland (onbemest kalkgrasland, grazige kalkhellingen en beek- en rivierbegeleidend hooiland), lichte bossen (lichte bossen),
bosranden, struwelen (open plaatsen en struweelranden) en zeeduinen. Vooral in berg- en heuvelgebieden.
Verspreiding Wereld: Zuidwest-
en West-Europa, het Middellandse-Zeegebied en Zuidwest-Azië.
Noordelijk tot in Nederland en Zuidoost-Engeland.
gbif.org
Nederland: Zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en in de Hollandse
duinen. Lang geleden ook in de duinen bij Scheveningen.
Rode lijst 2012. Gevoelig. Trend sinds 1950: stabiel of
toegenomen. Zeer zeldzaam. Oorspronkelijk inheems. Beschermd. 
Verspreidingsatlas.nl
Vlaanderen: Zeer
waarschijnlijk verdwenen. Vroeger in de Voerstreek.
Rode lijst. Verdwenen of met verdwijning bedreigd. Beschermd. 
Wallonië: Zeer
zeldzaam in het Maasgebied en in La Calestienne.
Rode lijst. Ernstig bedreigd. Beschermd.
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
 
Flora Batava, deel 23, Jan Kops, F.W. van
Eeden en L.Vuyck (1911)
|
Die Orchidaceen Deutschlands,
Deutsch-Oesterreichs und der Schweiz, M. Schulze (1894)
|
Orchideen Deutschland, Müller, Walter
Dr. F. Kränzlin (1904) |
Pflanzenleben des Schwarzwaldes, Friedrich
Oltmanns (1922)
|
|
English Botany, or Coloured Figures of
British Plants, deel 9, J.E. Sowerby (1869)
|
British entomology, deel 6, J. Curtis
(1823-1840)
|
Curtis's Botanical Magazine, deel 62, William Jackson Hooker (1835)
|
Flore illustré de Nice et des
Alpes-maritimes. Iconographie des Orchidées. J.B. Barla (1868)
|
|
