|
Naamgeving (Etymologie): Er
zijn meerdere verklaringen voor de naam. Artemisia zou
kunnen afstammen van het Griekse artemès (gezond), vanwege
de vele geneeskrachtige eigenschappen van de soorten van dit
geslacht. Een tweede mogelijkheid is dat de naam is afgeleid van
de godin van geboorte en vrouwen Artemis Eileythyia (de planten
werden gebruikt bij vrouwenziektes). Ook is wel geopperd dat Artemis
is vernoemd naar koningin Artemisia van Halikarnassos in Karië,
die voor haar echtgenoot een beroemd mausoleum liet bouwen. Absinthium
(Grieks) is afgeleid van a (zonder) en psinthos
(genoegen), m.a.w. geen genoegen, vanwege de bittere smaak.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur: Overblijvend. Plantvorm: Halfstruik. Winterknoppen: Hemikryptofyt. Bloeimaanden: Juli, augustus en september.
Afmeting:
60-120 cm.
Wortels: Aan de
wortelstok ontspringen verhoutende, opstijgende takken met
bladrozetten.
Stengels: De
opstijgende stengels verhouten aan de voet. Ze zijngegroefd,
grijsbehaard en verspreiden een sterke, kruidige geur. Polvormend.
Bladeren: De
onderste bladen zijn drievoudig (soms tweevoudig)veervormig gedeeld en hebben een naar de voet verbrede bladsteel, de bovenste
zijn nietstengelomvattend. De vrij kortebladslippen zijn
spatelvormig, althans bij de onderste bladeren, naar de top zijn
ze eerst verbreed en dan versmald en vaak afgerond. Degesteelde bladen zijn aan beide zijden grijs zijdeachtigviltig en de
bladslippen zijn 2-3 mm breed.
Bloemen:Polygaam. De bloemen groeien in langepluimen. De
knikkende, bolrondehoofdjes (3 tot 4 mm in doorsnee) bevatten
citroengele bloemen. Ze hebben een behaardebloemhoofdjesbodem.
Vruchten: Een
eenzadigedopvrucht ofnootje. De zaden zijn langlevend (langer
dan vijf jaar).Tweezaadlobbig.
Biotoop Bodem: Zonnige,
open plaatsen op droge, matig voedselarme tot meestal matig
voedselrijke, met name stikstofrijke, kalkhoudende, omgewerkte
grond (stenige plaatsen, zand en leem).
Groeiplaatsen:
Zeeduinen (ruderale plaatsen, zoals bij stortplaatsen en bunkers),
dijken, bermen, ruigten, langs spoorwegen (spoorwegterreinen),
waterkanten (grindbanken langs de Maas), braakliggende grond,
omgewerkte en vaak met puin of afval vermengde bodems,
plantsoenen, tegen muren, haventerreinen, industrieterreinen, bij
molens en meelfabrieken, tussen straatstenen en halfverhardingen.
Verspreiding Wereld: Oorspronkelijk
uit Europa, Nu ook in West- en Midden-Azië, Noord-Afrika,
Noord-Amerika, Nieuw-Zeeland en Australië.
Nederland: Zeldzaam
langs de Rijn en de Waal, op Goeree, in Zeeland, in de
Zuid-Hollandse duinen en in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.
Rode lijst 2012. Kwetsbaar. Trend sinds 1950:
sterk afgenomen. Vrij zeldzaam. Al voor 1500 ingevoerd
(archeofyt). 
Verspreidingsatlas.nl
Vlaanderen: Zeldzaam.
Het meest in de omgeving van steden en in de duinen ten westen van
Nieuwpoort.
Rode lijst. Criteria niet van toepassing. 
Wallonië: Zeldzaam.
Toepassingen Medicinaal: De plant staat bekend als een van de bitterste
kruiden. Aan de knoppen wordt een geneeskrachtige werking
toegeschreven. Het werd als geluksbrenger gedragen,
als talisman tegen kwade geesten, vermoeidheid en alle mogelijke
ongemakken. Daar het een opwekkend middel is, schrijft Munting in
1696: Alsem is ondienstig voor de geen die van een hitzige
natuur of vol bloed zijn. Dodoens schrijft o.a.: Alsem
is goed voor maag en gal, verwekt eetlust. Paqué schrijft: Absintalsem
is versterkend en aanzettende, in het bijzonder voor de maag en
vermeerdert de eetlust. Voor de ontdekking van kinine was
absintalsem het koortsverdrijvende middel bij uitstek en het is
wormafdrijvend.
Verfplant: In water
gekookt levert Absintalsem een gele kleurstof, die voor het verven
van textiel is te gebruiken.
Keuken: Het bittere aftreksel van deze knoppen vormt een
belangrijk bestanddeel van de dranken vermouth (vandaar de Duitse
naam Wermut) en absintlikeur. Langdurig gebruik van absintlikeur
veroorzaakt zenuw- en hersenbeschadiging. Sinds het begin van de
20ste eeuw is de fabricage van absintlikeur in veel landen
verboden.
Vermeerderen: Zaaien van april tot juni. Stekken: planten kun je ook vermeerderen door jonge scheuten te stekken in de zomer.
Wetenswaardigheden Sinds de oudheid is Absintalsem een symbool van
bitterheid, verjager van boze geesten, heksen en insekten,
eetlustopwekker en medicijn tegen vele ziekten en kwalen.
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
 
Flora Batava, deel 8, Jan Kops en Herman
Christiaan van Hall (1844)
|
 
Afbeeldingen der artseny-gewassen met
derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen, deel 1,
Dirk Leonard Oskamp (1796)
|
   
Cruijdeboek, deel 1, Rembert Dodoens.
Gheslacht, onderscheet, fatsoen, naemen, cracht ende
werckinghe (1554)
|
Naauwkeurige beschrijving der
aardgewassen, deel 1, A. Munting (1696)
|
|
Flora von Deutschland, Österreich und der
Schweiz, Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé (1885-1905)
|
Deutschlands Flora in Abbildungen, Jacob
Sturm und Johann Georg Sturm
|
Flora regni borussici, deel 9, A.G.
Dietrich (1837-1844)
|
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a.
(1761-1888)
|
|
Bilder ur Nordens Flora,Carl Axel Magnus
Lindman (1917-1926)
|
Svensk botanik, J.W. Palmstruch e.a.
(1807-1838)
|
British entomology, deel 6, J. Curtis
(1823-1840)
|
English Botany, or Coloured Figures of
British Plants, deel 5, J.E. Sowerby (1866)
|
|
Flora Parisiensis, deel 1, P. Bulliard (1776-1781)
|
Atlas des plantes de France, deel 2, Amédée Masclef (1890)
|
Botanische wandplaten
|
Atlas der officinellen Pflanzen, deel 1, O.C. Berg, C.F. Schmidt (1891-1893)
|
|
Medical Botany, deel 1, W. Woodville, W.J. Hooker, G. Spratt (1832)
|
La flore et la pomone francaises, deel
4, J.H. Jaume Saint-Hilaire (1831)
|
Medizinal Pflanzen, deel 1, F.E. Köhler, W. Müller (1887)
|
New Kreüterbuch, L. Fuchs (1543)
|
|
