Alpenandoorn - Stachys alpina

Frysk:

English: Limestone Woundwort

Français: Epiaire des Alpes

Deutsch: Alpen-Ziest

Synoniemen:

Familie: Lamiaceae (Lipbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Stachys betekent aar, naar de aarvormige bloeiwijze en alpina verwijst naar de Alpen.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Overblijvend.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Hoofdbloei: Juni t/m augustus.

Afmeting: 30-90 cm.

Hermann Schachner - CC0	Olivier Pichard - CC BY-SA 3.0
Jan Stubenitzky - CC BY-SA 3.0	Robert Flogaus-Faust - CC BY 4.0

Wortels

herbariaunited.org	herbariaunited.org
herbariaunited.org	herbariaunited.org

Stengels: De rechtopstaande tot opstijgende stengels zijn vierkantig en zacht, viltig behaard en beklierd. Onderaan is de stengel ongeveer 5 mm dik.

Meneerke bloem - CC BY-SA 3.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0

Bladeren: De breed lancetvormige tot eironde bladen hebben een hartvormige voet en worden 4-18 cm lang en 3-9 cm breed. Ze hebben een stomp getande of gezaagde rand en zijn aan beide kanten kort, dicht, aanliggend behaard. De bladsteel wordt 1-5 cm.

Meneerke bloem - CC BY-SA 3.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
Kim Lotterman - CC BY-NC-SA 3.0 NL	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0

Bloemen: Tweeslachtig. De behaarde, 1,5-2,2 cm grote bloemen groeien in een bebladerde aar. Ze zijn donker roodpaars of soms geel aangelopen. De bloemkroon is tweelippig. De bovenlip is ongeveer 5 mm en de onderlip wordt ongeveer 9 mm. De 6-12 mm lange kelkbladen zijn vergroeid tot een ongeveer 6 mm lange, klierharige kelkbuis.

Hermann Schachner - CC0	Kim Lotterman - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0

Vruchten: Een splitvrucht. De vrucht bestaat uit grijsbruine, 2,5-3 mm lange deelvruchten met een zeer fijngroevige buitenkant. Tweezaadlobbig.

Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
Giorgio Faggi - CC BY-NC-ND 4.0	Digitale zadenatlas

Biotoop

Bodem: Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op vochtige, kalkrijke en stenige en lemige grond. In de Alpen tussen 400 en 1950 meter hoogte.

Groeiplaatsen: Bossen (lichte loofbossen), bosranden en kapvlakten.

Verspreiding

Wereld: Zuid-, West- en Midden-Europa, voornamelijk in de bergen. Noordelijk tot in België en het Duitse middengebergte. Ook in Groot Brittannië.

Nederland: Zeer zeldzaam.

Vlaanderen: Zeer zeldzaam. In 1972 werd de plant voor het laatst gevonden in de Voerstreek. In 1979 werd Alpenandoorn aangetroffen op een mijnterrein in Houthalen.
Wallonië: Plaatselijk vrij algemeen  in het Maasgebied en in Lotharingen.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Deutschlands flora, deel 13, J. Sturm, J. en J.W. Sturm (1828-1830)	Pflanzenleben des Schwarzwaldes, Friedrich Oltmanns (1927)
Journal of botany, British and foreign, deel 36, B. Seemann (1898)	Flora Parisiensis, deel 6, P. Bulliard (1776-1781)
Recueil des plantes gravées par ordre du roi Louis XIV, deel 3, D. Dodart (1788)

2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL