|
|
Wilde planten in Nederland en België |
|
|
Asperge en Liggende asperge - Asparagus officinalis |
Frysk-Asperzje
English-Garden Asparagus, Wild Asparagus
Français-Asperge officinale, Asperge prostrée
Deutsch-Spargel
Synoniemen-Tuinasperge, Asparagus prostratus
Familie-Asparagaceae (Aspergefamilie)
Naamgeving (Etymologie)-Asparagus komt van het Griekse asparagos, dat volgens sommigen zou zijn afgeleid van sparasso (ik verscheur), wat zou slaan op de krachtige stekels bij een aantal soorten. Volgens anderen komt het van sparag(e)oo (tot barstens toe gevuld zijn), vanwege de vlezige spruiten. Officinalis komt van het Latijnse officium (werkplaats, in plantkundig/medische verband is dat de apotheek). Officinalis betekent dus in gebruik in de apotheek / geneeskrachtig. Prostratus betekent tegen de grond geworpen.
Ondersoorten: Bij ons worden twee ondersoorten onderscheiden. Asperge (Asparagus officinalis subsp. officinalis) en Liggende asperge (Asparagus officinalis subsp. prostratus).
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur-Overblijvend.
Plantvorm-Geofyt.
Hoofdbloei-Mei t/m juli.
Afmeting-Asperge-30-180 cm.
Liggende asperge-Tot 40 cm.
Asperge
|
|
|
|
|
|
Liggende asperge
|
|
|
|
|
|
Wortels-Een dikke, houtige, kruipende wortelstok met lange, dikke wortels.
Asperge
|
|
|
|
|
|
Liggende asperge
|
|
Stengels-Asperge-Rechtopstaande, ronde, dof donkergroene, vertakte, gladde en kale stengels. Vaak struikachtig. In het najaar wordt de plant oranjebruin tot geel. Daarna verdwijnt zij bovengronds.
Liggende asperge-Liggende of soms opstijgende, dunne, slappe, vertakte, kale stengels, die even boven de grond een knik vertonen.
Asperge
|
|
|
|
|
|
Liggende asperge
|
|
|
|
|
|
Takken-Asperge-De buigzame, naaldvormige, groene takjes die in groepjes (bundels) van drie tot vijftien in de oksels van de schubvormige bladeren nemen de functie van de bladeren over. Ze zijn 1-2,5 cm (soms tot 3 cm) lang en iets afgeplat.
Liggende asperge-De stijve, vrij dikke, korte, naaldvormige (lancet-lijnvormig), grijsgroene takjes zitten in bundels van vier tot vijftien. Ze zijn 0,5 tot 1 cm lang en zijn afgeplat.
Asperge
|
|
|
|
|
|
Liggende asperge
|
|
|
|
|
|
Bladeren-De eigenlijke bladen zijn vliezige, driehoekig-eironde, spitse schubben van enige millimeters lengte, die aan de voet langs het eronder staande stengellid aflopen. Alleen de stengelbasis draagt wat grotere schubben. Ze worden spoedig bruin.
Asperge
|
|
|
|
|
|
Bloemen-Asperge-Eenslachtig. Meestal tweehuizig. De bloemstelen zijn 6 tot soms 25 mm lang en hebben ongeveer halverwege een gewrichtje (ze zijn geleed). De kleine (4-6,5 mm), klokvormige, groenig gele bloemen staan alleen of met twee bijeen in de bladoksels (aan de voet van de takjes). Tenslotte hangen ze over. Vrouwelijke planten hebben bloemen van hoogstens 5 mm met een vrijwel losbladig bloemdek, rudimentaire meeldraden en een stamper met drie afstaande
stempels. Mannelijke planten hebben grotere bloemen met een diep gespleten bloemdek, waarop in de buis de meeldraden staan, en een rudimentaire stamper. De helmdraden zijn even lang als de langwerpige, ongebaarde knopjes. Na de bloei valt het bloemdek niet af.
Liggende asperge-De bloemen staan alleen of in paren in de bladoksels. Ze zijn groengeel, klokvormig en 4½-6½ mm. De bloemstelen zijn 2-8 mm.
Asperge
|
|
|
|
|
|
Liggende asperge
|
|
|
|
|
|
Vruchten en zaden-Een zwak giftige bes. Het bovenste lid van de vruchtstelen is iets verdikt. Een 6-10 mm grote, glanzend oranjerode bes met vele zwarte zaden. De zaden zijn zeer kort levend (korter dan één jaar). Eenzaadlobbig.
Asperge
|
|
|
|
|
|
Liggende asperge
|
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem-Asperge-Zonnige of half beschaduwde, open plaatsen op droge, matig voedselarme tot matig voedselrijke, kalkhoudende tot kalkrijke, humushoudende grond (zand, leem en stenige plaatsen).
Liggende asperge-Zonnige, open plaatsen op droge, voedselarme, neutrale tot kalkrijke, grazige grond.
Groeiplaatsen-Asperge-Struwelen, lichte bosjes, tussen duinstruweel, bermen in de duinen, op rotsen langs de kust, ruderale plaatsen,
bermen, rivierduinen, rivierbegeleidende ruigten, industrieterreinen, spoordijken, omgewerkte grond en braakliggende grond.
Liggende asperge-Grazige duinhellingen, laag duingrasland (vooral in de buurt van bebouwing), mosduinen en op rotsen langs de kust.
Verspreiding
Wereld-Oorspronkelijk uit Europa.
Liggende asperge-Langs de kust in West-Europa.
Nederland-Archeofyt. Algemeen.
Liggende asperge-Inheems. Zeldzaam.
Vlaanderen-Archeofyt. Algemeen.
Vlaanderen-Liggende asperge-Inheems. Zeer zeldzaam.
Wallonië-Archeofyt. Zeldzaam.
Liggende asperge-Niet in Wallonië.
Toepassingen
Medicinaal-Aan de asperge wordt een geneeskrachtige werking toegekend als medicijn tegen bijensteken, hartproblemen, duizeligheid en tandpijn. Ook werd het toegepast als urineafdrijvend middel of laxeermiddel. In asperges komt aminozuur asparagine voor dat de nierfunctie stimuleert. Tegenwoordig worden asperges vaak gewaardeerd door patiënten met een zoutarm dieet, daar de asperge zonder verdere toevoegingen een duidelijke eigen smaak heeft. Enige uren na het nuttigen van verse asperges heeft de urine bij ongeveer 45% van de mensen een merkwaardige geur. Dat komt doordat de zwavelhoudende stoffen in de asperge in het lichaam na consumptie snel worden omgezet in vluchtige zwavelhoudende verbindingen.
Keuken-De jonge scheuten worden geteeld als groente. Om een langere vlezige stengel te krijgen worden de rijen Aspergeplanten met cakevormige zandwallen van ongeveer drie decimeter hoogte bedekt. De planten zijn na drie jaar oogstbaar en gaan daarna nog een jaar of twaalf mee. Er zijn witte asperges en groene asperges. De eerste groeien onder de grond, de tweede boven de grond. In Noordwest-Europa worden meestal witte asperges gekweekt, in landen als Italië zijn dat vaak groene asperges. Asperges werden al rond 2700 v.Chr gegeten. Ook de Romeinen wisten de groente twee eeuwen voor Chr. al te waarderen. Na de val van het Romeinse Rijk is de aspergeteelt in Europa teloor gegaan. De kennis werd wel levend gehouden in de Levant. En vanaf de 15e eeuw keerde de aspergeteelt in Europa terug vanuit Spanje.Vanaf de 17e eeuw werd de asperge in Frankrijk en in sommige andere West-Europese landen gekweekt. In Nederland worden sinds de negentiende eeuw op grotere schaal asperges geteeld. Het meest in Noord-Limburg, maar ook in o.a. Twente en Groningen. In 2003 werd in Woerden een mes gevonden met de afbeelding van een asperge, waardoor wordt aangenomen dat de asperge in Nederland al in de Romeinse tijd werd gegeten. In België worden o.a. asperges gekweekt in de streek rond Mechelen.
Vermeerderen-Zaaien (direct na het oogsten van het zaad).
2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl