Naamgeving (Etymologie): Ogentroost dankt zijn naam aan de vermeende geneeskracht (troost) bij oogziektes. De gekleurde aders in de bloem leken op de aders in het menselijke oog en vroeger dacht men dat de plant daardoor oogkwalen zou kunnen genezen. De geslachtsnaam Euphrasia stamt uit het Grieks en betekent opgewekt. Officinalis komt
van het Latijnse officium (werkplaats, in plantkundig/medische verband is dat de apotheek). Officinalis betekent dus in gebruik in de apotheek
/ geneeskrachtig.
Ondersoort: Euphrasia officinalis subsp. monticola (Euphraise glanduleuse - Berg-Augentrost). Deze ondersoort was zeer zeldzaam in het oosten van Wallonië, maar is daar al voor 1980 verdwenen.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
Bloemen: Tweeslachtig.
De kroonbuis verlengt zich sterk tijdens de bloei, zodat de kroon tenslotte
1,5 cm lang wordt (eerst 0,8 cm). De bloemen zijn wit met een gele keel. De bovenlip is vaak lichtpaars.
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
Bodem: Zonnige, iets open plaatsen op matig droge tot matig vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, kalkrijke, zelden kalkarme grond (mergel en stenige plaatsen). Beklierde ogentroost is een halfparasiet, die woekert op grassen en cypergrassen.
Groeiplaatsen: Grasland (kalkgrasland). De wortels van de plant onttrekken water en zouten aan de wortels van andere planten, maar is zelf ook in staat tot fotosynthese.
Verspreiding
Wereld: West-Azië, Oost- en Midden-Europa, westelijk tot in Nederland en Groot-Brittannië.
Nederland: Zeer zeldzaam in Zuid-Limburg.
Vlaanderen: Zeldzaam.
Wallonië: Zeldzaam.
Toepassingen
Medicinaal: Beklierde ogentroost wordt bij oogontstekingen (volgens de tekenleer leek de bloem met zijn paarse en gele stippen en streepjes erg op een ziek oog), maar ook bij hoofdpijn en maagpijn gebruikt. Een aftreksel werd
gebruikt bij hoest en keelpijn, maar dit drankje smaakte nogal bitter en deed het slijmvlies samentrekken. Ook werd het soms toegepast bij vergeetachtigheid.
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Flora Batava, deel 2, Jan Kops (1807)
Flora Batava, deel 28, Jan Kops, F.W. van Eeden, L.Vuyck, W. J. Lütjeharms en A. de Wever (1934)
Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen, deel 1, Dirk Leonard Oskamp (1796)
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1883)
Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé (1885-1905)
Deutschlands flora, deel 1, J. Sturm, J.W. Sturm (1796-1798)
Svensk botanik, J.W. Palmstruch e.a. (1807-1838)
Bilder ur Nordens Flora, Carl Axel Magnus Lindman (1917-1926)
Herbier de la France, deel 6, P. Bulliard (1776-1783)
Flora regni borussici, deel 2, A.G. Dietrich (1834)
Flora Londinensis, deel 5, William Curtis (1784-1788)
English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 6, J.E. Sowerby (1866)
British entomology, deel 4, J. Curtis (1823-1840)
Medical Botany, deel 3, W. Woodville, W.J. Hooker, G. Spratt (1832)
Flore médicale, deel 3, F.P. Chaumeton (1830)
Atlas des plantes de France, deel 3, Amédée Masclef (1893)
Flora Parisiensis, deel 7, P. Bulliard (1776-1781)
Flora homoeopathica, deel 1, E. Hamilton (1852)
Herbarium Blackwellianum, deel 5, E. Blackwell (1765)
Botanischer Bilderatlas nach dem natürlichem Pflanzensystem, K. Hoffmann, E. Dennert (1911)
Euphrasia minus ramosa flore ex caeruleo purpurascente
Hortus Eystettensis, deel 2, Bessler, Basilius (1620)
