Wilde planten in Nederland en België

Bergandoorn - Stachys recta

Frysk

English-Sweet Basil

Français-Epiaire droite

Deutsch-Aufrechter Ziest

Synoniemen

Familie-Lamiaceae (Lipbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Stachys betekent aar, naar de aarvormige bloeiwijze en recta betekent recht of rechtopstaand.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Hemikryptofyt.

Hoofdbloei-Juni t/m september.

Afmeting-25-70 cm.

tsiegretlop - cc by 2.0	H. Zell - cc by-sa 3.0
Augustin Roche - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Pethan - cc by-sa 3.0

Wortels

europeana.eu - cc by-sa 3.0	europeana.eu - cc by-sa 3.0
europeana.eu - cc by-sa 3.0	europeana.eu - cc by-sa 3.0

Stengels-De rechtopstaande stengels zijn zwak behaard. De plant verspreidt een aromatische geur.

Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiant - cc by-sa 4.0	Bernd Haynold - cc by 2.5
Andrew Butko - cc by-sa 3.0	Stefan.lefnaer - cc by-sa 3.0

Bladeren-De eironde tot langwerpige of lancetvormige, 2-5 cm lange en 0,5-2 cm brede bladen zijn ruw behaard, fijn getand en dicht netnervig met ingezonken nerven. De onderste bladen zijn gesteeld, de bovenste zijn smaller en zittend.

Joris Egger - cc by-sa 3.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiant - cc by-sa 4.0
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiant - cc by-sa 4.0	Salicyna - cc by-sa 4.0

Bloemen-Tweeslachtig. Een smalle, aarvormige, vertakte bloeiwijze met bloemen in kransen. Elke krans telt meestal zes tot tien bloemen. De 1½-2 cm lange bloemen zijn bleekgeel met paarse strepen op de onderlip. De meeldraden steken iets buiten de bloem. De kelktanden zijn driehoekig met een duidelijke naaldvormige spits (een kaal stekelpuntje). De kelk zonder de kale naalden, is ongeveer vijf mm lang.

Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiant - cc by-sa 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiant - cc by-sa 4.0
Pethan - cc by-sa 3.0	Joris Egger - cc by-sa 3.0

Vruchten en zaden-Een vierdelige splitvrucht. De kastanjebruine, vrij ronde nootjes zijn ongeveer twee mm. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig.

Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiant - cc by-sa 4.0	Maurizio Casadei - cc by-nc-nd 4.0
Maurizio Casadei - cc by-nc-nd 4.0	©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Biotoop

Bodem-Zonnige tot licht beschaduwde, iets open plaatsen op matig droge tot matig vochtige, matig voedselrijke, kalkhoudende grond (stenige plaatsen en zand).

Groeiplaatsen-Rotsachtige plaatsen, rivierduinen, rivieroevers, kalkgrasland, bermen, ruderale plaatsen, bosranden en lichte loofbossen.

Verspreiding

Wereld-Oorspronkelijk uit Midden-Europa.

Nederland-Ingeburgerd tussen 1975 en 1999. Zeer zeldzaam.

Vlaanderen-Niet ingeburgerd. Zeer zeldzaam.

Wallonië-Inheems. Zeldzaam.

Toepassingen

Vermeerderen-Zaaien.

Wetenswaardigheden

De rupsen van het andoorndikkopje (Carcharodus lavatherae) hebben de Bergandoorn als waardplant en leven van de zaden en de bladeren.

© 2001-2023 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl