Blauwe zegge - Carex panicea

Frysk: Blaugerssigge

English: Carnation sedge

Français: Laîche faux Panic

Deutsch: Hirsesegge

Synoniemen:

Familie: Cyperaceae (Cypergrassenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Zegge stamt uit het Indogermaanse woord seq (snijden). Carex is zeer waarschijnlijk afgeleid van het Latijnse ceiro (ik snij), een verwijzing naar de scherpe kanten van de bladeren. Panicea betekent op Panicum (Gierst) gelijkend.

Kruising: Blauwe zegge kan een bastaard vormen met Zeegroene zegge (Carex x albertii).
Gertie Papenburg vond in 1986 een zegge in de Twijzeler Mieden in Friesland, wat het midden leek te houden tussen Zeegroene zegge (Carex flacca) en Blauwe zegge (C. panicea). Beide genoemde soorten groeiden hier eveneens. Contact met A. Corporaal en D.T.E. van der Ploeg gaf inderdaad uitsluitsel: het materiaal behoort tot de hybride C. flacca x C. panicea, toen nog C. x fontis-sancti genoemd, nieuw voor Nederland. Later bleek dat Carex x albertii de juiste naam is voor deze hybride. Ze is intermediair aan beide oudersoorten. Het lijkt in eerste instantie op een ietwat bleke, mager bloeiende Carex. De urntjes zijn leeg. Waar beide oudersoorten gezamenlijk voorkomen is het dus opletten geblazen. Dit geldt natuurlijk in het algemeen waar meerdere zeggen samen voorkomen. Een hybride populatie kan evenwel soms ook voorkomen zonder (één van) beide ouders. Mogelijk waren de ouders ooit wel aanwezig hier maar ondertussen verdwenen. Hybriden blijken het vegetatief soms langer uit te kunnen houden dan de oudersoorten.
Jacob Koopman, 2014 - CC BY-SA 3.0

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Overblijvend.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt of geofyt.

Bloeimaanden: April en mei.

Afmeting: 5-70 cm.

David Mercier - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Karelj - CC BY-SA 3.0
Javier Martin - Public Domain	Jacques Maréchal - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR

Wortels: Kruipende wortelstokken en uitlopers.

herbariaunited.org	herbariaunited.org
herbariaunited.org	Herbier Pontarlier-Marichal - Public Domain

Stengels: De gladde stengels zijn stomp driekantig.

Pelnik - CC BY-SA 3.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0

Bladeren: De onderste bladscheden zijn bleekbruin of soms iets roze. De vlakke bladeren zijn 2-4 mm breed. Vaak staan ze wijd af. Ze zijn vrij plotseling versmald in een driekantige top. Beide kanten zijn blauwachtig.

Kristian Peters - CC BY-SA 3.0	Joan Martin - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR
A.Poirel - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Bartosz Cuber - CC BY-SA 3.0

Bloemen: Eenslachtig. Eenhuizig. De bloemen vormen een losse bloeiwijze met één mannelijke aar bovenaan en daaronder één of twee (soms drie) rechtopstaande, losbloemige vrouwelijke aren. De vrouwelijk aren zijn 2-3 cm en rolrond. Elke bloem heeft drie stempels. De schutbladen zijn veel korter dan de bloeiwijze. Het onderste schutblad heeft een 1-2 cm lange schede, die de steel van de onderste aar omhult. De kafjes zijn bijna zwart.

Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiant - CC BY-SA 4.0	Hugo.arg - CC BY-SA 3.0
Joan Martin - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Marie Portas - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR

Vruchten: Een eenzadige dopvrucht of nootje. De gladde, 3-4 mm lange urntjes zijn bolvormig tot eirond. Ze hebben twee of drie zwakke nerven>. Eerst zijn ze groengeel, later worden ze gelig bruin. Ze lijken opgeblazen. Het zeer korte, dikke snaveltje staat dan scheef. De vruchtjes zitten niet erg dicht op elkaar. De zaden zijn kortlevend (één tot vijf jaar). Eenzaadlobbig.

Pelnik - CC BY-SA 3.0	Hugues Tinguy - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR
Jean-Louis Cheype - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Digitale zadenatlas

Biotoop

Bodem: Zonnige plaatsen op vochtige tot natte, voedselarme tot soms matig voedselrijke, niet of licht bemeste, zwak zure, humeuze tot venige grond (zand, leem, löss, potklei, zavel en veen).

Groeiplaatsen: Grasland (hooiland en blauwgrasland), heide (open plekken en plagplekken), gemaaide, onvergraven stroken veen, moerassen (vrij jong veenmosrietland), bermen, waterkanten (slootkanten en steile wanden van beekdalletjes), afgravingen (leem), op de bovenrand van kalkhellingen, zeeduinen (duinvalleien, afgeplagde duinheide, binnenduingrasland, langs duinpaadjes en in duinvalleien).

Verspreiding

Wereld: Midden-Azië, de Kaukasus en in Europa, behalve in de meest zuidelijke en zuidoostelijke delen. In oostelijk Noord-Amerika is zij vermoedelijk en in Nieuw-Zeeland is zij zeker ingevoerd en ingeburgerd.

Nederland: Plaatselijk vrij algemeen in het oosten en midden van het land, in de duinen, op de Waddeneilanden en in laagveengebieden. Zeldzaam in Zuid-Limburg en in het rivierengebied en zeer zeldzaam in zeekleigebieden.

Vlaanderen: Vrij algemeen in de Kempen. Elders zeldzamer.
Wallonië: Vrij algemeen in de Ardennen. Elders zeldzamer.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Flora Batava, deel 5, Jan Kops en Herman Christiaan van Hall (1828)	Deutschlands Flora in Abbildungen, Jacob Sturm und Johann Georg Sturm
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1888)	Bilder ur Nordens Flora, deel 2, Carl Axel Magnus Lindman (1922-1926)
Illustrations of the British Flora, Walter Hood Fitch (1924)	Beschreibung und Abbildung der theils bekannten, theils noch nicht beschriebenen Arten von Riedgräsern, C. Schkuhr (1801)

2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL