Bleke klaproos - Papaver dubium

Frysk: Lytse klaproas

English: Long-headed Poppy

Français: Pavot douteux

Deutsch: Saatmohn

Synoniemen: Kleine klaproos

Familie: Papaveraceae (Papaverfamilie)

Naamgeving (Etymologie): De Nederlandse naam komt van het klappend geluid dat de bloemblaadjes maken wanneer je ze (omgevouwen) tussen de handen legt en er op slaat. Papaver komt van het Keltische woord papapap (kinderpapa) of van papa (pap of brij) en verum (echt of waar), m.a.w. ware pap. Het plantensap werd namelijk in de pap gedaan om kleine, huilende kinderen rustiger te maken. Dubium betekent twijfelachtig of onzeker.

Kruising: Bleke klaproos kan een bastaard vormen met Grote klaproos (Papaver x exspectatum).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Eenjarig.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Therofyt.

Hoofdbloei: Mei, juni, juli en augustus.

Afmeting: 25-60 cm.

Rob Hooft - CC BY-SA 3.0	Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL	Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Wortels: Een penwortel.

Stefan.lefnaer - CC BY-SA 4.0	Stefan.lefnaer - CC BY-SA 4.0
Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0	Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0

Stengels: De rechtopstaande, behaarde (afstaande, stijve haren) stengels zijn al of niet vertakt aan de voet. Ze bevatten wit of crèmekleurig (zelden geel) melksap. De bloemstelen zijn bedekt met aangedrukte borstelharen.

Stefan.lefnaer - CC BY-SA 4.0	Jirí Nedorost - CC BY-SA 3.0
Stefan.lefnaer - CC BY-SA 4.0	kuleuven-kulak.be/bioweb

Bladeren: Eerst wordt er een bladrozet gevormd. Zo gauw de stengel gaat uitgroeien sterven deze bladen af. De behaarde stengelbladen zijn niet stengelomvattend. De verspreidstaande, grijsgroene, langwerpigetot eironde bladeren zijn dubbel veerdelig met meestal smalle, gave of weinig gekartelde slippen. De bovenste slip is niet of weinig groter dan de andere (er is geen duidelijke eindlob).

Salicyna - CC BY-SA 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
Stefan.lefnaer - CC BY-SA 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0

Bloemen: Tweeslachtig. Voor de bloei hangen de bloemknoppen aan de lange bloemstelen naar beneden en de twee harige kelkbladen omhullen dan de hele bloemknop. Tijdens het openen van de bloemen vallen de beide kelkbladen af. De alleenstaande bloemen zijn 3-7 cm groot. De vier dunne kroonbladen zijn licht oranjerood en meestal niet gevlekt aan de voet. Ze bedekken elkaar voor een deel. Ze vallen snel af. Het vruchtbeginsel is peervormig en kaal, met vijf tot acht, soms negen, bruingroene stempelstralen. De vele meeldraden zijn lijnvormig en niet verdikt. De helmknoppen zijn blauwachtig tot zwart. Het bovenstandig vruchtbeginsel is langwerpig.

Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0	Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Meky - CC BY-SA 3.0	Jacilluch - CC BY-SA 2.0

Vruchten: Een doosvrucht. De knotsvormige vruchten zijn kaal en drie tot vier keer zo lang als breed. Ze hebben een geleidelijk versmalde voet. Bovenop de vrucht zie je vijf of meer (zelden tot negen) stempelstralen, die elkaar met de rand niet bedekken. De zaden zijn kortlevend (1-5 jaar). Tweezaadlobbig.

Danny Steven S. - CC BY-SA 3.0	Stefan.lefnaer - CC BY-SA 4.0
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0	Digitale zadenatlas

Biotoop

Bodem: Zonnige, open plaatsen (pioniervegetatie) op omgewerkte, droge tot vochtige, neutrale tot vrij kalkarme, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke grond (zand, leem, zavel, lichte klei, löss, mergel en stenige grond).

Groeiplaatsen: Akkers (graanakkers en akkerranden), bermen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), industrieterreinen, ruderale plaatsen, puin, zeeduinen (ruderale plaatsen), omgewerkte grond en braakliggende grond.

Verspreiding

Wereld: Oorspronkelijk uit Europa. In het Middellandse Zeegebied en in het grootste deel van Europa. Ingeburgerd in o.a. Noord-Amerika en Australië.

Nederland: Vrij algemeen, maar zeldzaam in het noordoosten van het land, op de Veluwe en in Flevoland.

Vlaanderen: Algemeen, maar iets  minder in de Leemstreek.
Wallonië: Vrij algemeen.

Toepassingen

Keuken: De zaden van de klaproos worden gebruikt in bepaalde (voornamelijk zoete) gerechten zoals de traditionele Poolse Makowiec-cake.

Vermeerderen: Zaaien ter plaatse.

Verfplant: Het sap van de klaproos werd vroeger gebruikt om Edammer kaas mee te kleuren.

Wetenswaardigheden

Klaprozen zijn, met name in Groot-Brittannië en andere landen van het Gemenebest, het symbool van de Eerste Wereldoorlog, omdat ze op de slagvelden in Vlaanderen uitbundig bloeiden. Bij de Engelse nationale dodenherdenking (Remembrance Day) worden door de vorstin en hoogwaardigheidsbekleders klaprooskransen gelegd (geen echte, omdat klaproosbloembladen snel uitvallen). In de iconografie is de klaproos het attribuut van Hypnos, de Griekse god van de slaap.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Flora Batava, deel 8, Jan Kops en Herman Christiaan van Hall (1844)	Bilder ur Nordens Flora, deel 1, Carl Axel Magnus Lindman (1922-1926)
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1888)	Svensk botanik, deel 7, J.W. Palmstruch e.a. (1812)
Flora regni borussici, deel 3, A.G. Dietrich (1835)	English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 1, J.E. Sowerby (1863)
Flora Parisiensis, deel 6, P. Bulliard (1776-1781)	Unkrauttaflen - Weed plates - Planches des mauvaises herbes - Ugressplansjer, E. Korsmo (1934-1938)
Iconographia botanica seu plantae criticae, H.G.L. Reichenbach (1823-1832)

2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL