Wilde planten in Nederland en België
|
|
Wilde planten in Nederland en België | |
Bleke klaproos - Papaver dubium
Frysk: Lytse klaproas
English: Long-headed Poppy
Français: Pavot douteux
Deutsch: Saatmohn
Synoniemen: Kleine klaproos
Familie: Papaveraceae (Papaverfamilie)
Naamgeving (Etymologie): De Nederlandse naam komt van het klappend geluid dat de bloemblaadjes maken wanneer je ze (omgevouwen) tussen de handen legt en er op slaat. Papaver komt van het Keltische woord papapap (kinderpapa) of van papa (pap of brij) en verum (echt of waar), m.a.w. ware pap. Het plantensap werd namelijk in de pap gedaan om kleine, huilende kinderen rustiger te maken. Dubium betekent twijfelachtig of onzeker.
Kruising: Bleke klaproos kan een bastaard vormen met Grote klaproos (Papaver x exspectatum).
De steriele bastaard tussen Bleke en Grote klaproos staat op open, ± stikstofrijke en zonnige, droge tot vochtige, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke, neutrale tot vaak kalkhoudende grond, die kan bestaan uit zowel lichte klei, löss, leem als zavel en lemig zand, verder staat ze ook op stenige plaatsen. Ze groeit in akkers en akkerranden, in bermen en op dijken, op omgewerkte- en braakliggende grond, op bouwterreinen, spoorwegemplacementen en op industrieterreinen, op ruderale
plekken in de zeeduinen, op
puin en op andere ruderale plaatsen. Ze kan aangetroffen worden op alle plaatsen waar beide soorten samenkomen. De hybride is intermediair wat betreft de beharing op de bloemsteel en de vorm en afmeting van het kapsel. Volgens sommige auteurs is het niets anders dan een vorm van Grote klaproos met abnormaal kapsel, ook bij Grote klaproos komen steriele exemplaren voor.
CC BY-NC-SA 3.0 René van Moorsel, 2015.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur: Eenjarig.
Plantvorm: Kruid.
Winterknoppen: Therofyt.
Bloeimaanden: Mei, juni, juli en augustus.
Afmeting: 25-60 cm.
|
|
|
|
|
|
Wortels: Een penwortel.
|
|
|
|
|
|
Stengels: De rechtopstaande, behaarde (afstaande, stijve haren) stengels zijn al of niet vertakt aan de voet. Ze bevatten wit of crèmekleurig (zelden geel) melksap. De bloemstelen zijn bedekt met aangedrukte borstelharen.
|
|
|
|
|
|
Bladeren: Eerst wordt er een bladrozet gevormd. Zo gauw de stengel gaat uitgroeien sterven deze bladen af. De behaarde stengelbladen zijn niet stengelomvattend. De verspreidstaande, grijsgroene, langwerpigetot eironde bladeren zijn dubbel veerdelig met meestal smalle, gave of weinig gekartelde slippen. De bovenste slip is niet of weinig groter dan de andere (er is geen duidelijke eindlob).
|
|
|
|
|
|
Bloemen: Tweeslachtig. Voor de bloei hangen de bloemknoppen aan de lange bloemstelen naar beneden en de twee harige kelkbladen omhullen dan de hele bloemknop. Tijdens het openen van de bloemen vallen de beide kelkbladen af. De alleenstaande bloemen zijn 3-7 cm groot. De vier dunne kroonbladen zijn licht oranjerood en meestal niet gevlekt aan de voet. Ze bedekken elkaar voor een deel. Ze vallen snel af. Het vruchtbeginsel is peervormig en kaal, met vijf tot acht, soms negen, bruingroene stempelstralen. De vele meeldraden zijn lijnvormig en niet verdikt. De helmknoppen zijn blauwachtig tot zwart. Het bovenstandig vruchtbeginsel is langwerpig.
|
|
|
|
|
|
Vruchten: Een doosvrucht. De knotsvormige vruchten zijn kaal en drie tot vier keer zo lang als breed. Ze hebben een geleidelijk versmalde voet. Bovenop de vrucht zie je vijf of meer (zelden tot negen) stempelstralen, die elkaar met de rand niet bedekken. De zaden zijn kortlevend (1-5 jaar). Tweezaadlobbig.
|
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem: Zonnige, open plaatsen (pioniervegetatie) op omgewerkte, droge tot vochtige, neutrale tot vrij kalkarme, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke grond (zand, leem, zavel, lichte klei, löss, mergel en stenige grond).
Groeiplaatsen: Akkers (graanakkers en akkerranden), bermen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), industrieterreinen, ruderale plaatsen, puin, zeeduinen (ruderale plaatsen), omgewerkte grond en braakliggende grond.
Verspreiding
Wereld: Oorspronkelijk uit Europa. In het Middellandse Zeegebied en in het grootste deel van Europa. Ingeburgerd in o.a. Noord-Amerika en Australië.
Nederland: Vrij algemeen, maar zeldzaam in het noordoosten van het land, op de Veluwe en in Flevoland.
Vlaanderen: Algemeen, maar iets minder in de Leemstreek.
Wallonië: Vrij algemeen.
Toepassingen
Keuken: De zaden van de klaproos worden gebruikt in bepaalde (voornamelijk zoete) gerechten zoals de traditionele Poolse Makowiec-cake.
Vermeerderen: Zaaien ter plaatse.
Verfplant: Het sap van de klaproos werd vroeger gebruikt om Edammer kaas mee te kleuren.
Wetenswaardigheden
Klaprozen zijn, met name in Groot-Brittannië en andere landen van het Gemenebest, het symbool van de Eerste Wereldoorlog, omdat ze op de slagvelden in Vlaanderen uitbundig bloeiden. Bij de Engelse nationale dodenherdenking (Remembrance Day) worden door de vorstin en hoogwaardigheidsbekleders klaprooskransen gelegd (geen echte, omdat klaproosbloembladen snel uitvallen). In de iconografie is de klaproos het attribuut van Hypnos, de Griekse god van de slaap.
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
|
|
|
|  Svensk botanik, deel 7, J.W. Palmstruch e.a. (1812) |
 Flora regni borussici, deel 3, A.G. Dietrich (1835) |
|
|
|
|
|
|
2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
