Zinkboerenkers en Bosboerenkers  - Noccaea caerulescens

Frysk:

English: Alpine Pennycress

Français: Tabouret sylvestre, Tabouret calaminaire

Deutsch: Gebirgs-Hellerkraut, Galmei-Hellerkraut

Synoniemen: Thlaspi caerulescens, Thlaspi calaminare

Familie: Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Thlaspi stamt waarschijnlijk af van het Griekse thlaein (samendrukken of afplatten). Dat slaat op de vorm van het hauwtje. Caerulescens betekent hemelsblauw wordend. Calaminare betekent zinkerts bevattende grond.

Ondersoorten: In onze omgeving zijn twee ondersoorten: Zinkboerenkers (Noccaea caerulescens subsp. calaminare) en Bosboerenkers (Noccaea caerulescens subsp. caerulescens).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Tweejarig.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Hoofdbloei: April t/m juni (juli).

Afmeting: 7-30(-50) cm.

Zinkboerenkers

© Annie Vos - verspreidingsatlas.nl	© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu

Bosboerenkers

Konrad Lackerbeck - CC BY-SA 2.5	Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR
Anneli Salo - CC BY-SA 3.0	Anders Wahl - Public Domain

Wortels

Zinkboerenkers

image.br.fgov.be - CC BY-NC-ND 3.0

Bosboerenkers

herbariaunited.org	herbariaunited.org
herbariaunited.org	herbariaunited.org

Stengels: De niet vertakte stengels zijn grijsgroen en kaal. Met korte uitlopers aan de voet. Zoden vormend.
Bosboerenkers: Uit het midden van het wortelrozet ontspringen een of meerdere bebladerde, kale stengels.

Zinkboerenkers

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	© Willem Vergoossen - CC BY-NC-ND 3.0

Bosboerenkers

Joan Simon - CC BY-SA 2.0	Hedwig Storch - CC BY-SA 3.0
Jean-Jacques Houdré  - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Jean-Jacques Houdré  - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR

Bladeren: Overblijvend met niet bloeiende worteltrozetten. De rozetbladen zijn blauwgroen, elliptisch, gesteeld en met een gave rand. De stengelbladen zijn hartvormig, halfstengelomvattend of stengelomvattend met een hart-pijlvormige voet. Ze zijn kaal en worden tot 4 cm lang.
Bosboerenkers: Een vrij dichtbebladerd wortelrozet. De rozetbladen zijn lepelvormig, met een afgeronde of stompe top. De stengelbladen zijn eirond tot langwerpig, stomp en met een stengelomvattende, hartvormige voet.

Zinkboerenkers

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	© Bert Meulenbeld - CC BY 3.0

Bosboerenkers

Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - C BY-SA 2.0 FR
Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR

Bloemen: Tweeslachtig. De bloemen groeien in zich verlengende trossen. De (2-)4-5 mm lange kroonbladen zijn wit of iets paarsachtig. De helmknoppen zijn paars.
Bosboerenkers: De bloemen staan in eindelingse trossen. De kroonbladen zijn wit of lichtroze en veel langer dan de meeldraden.

Zinkboerenkers

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	© Jurrien van Deijk - CC BY-NC-ND 3.0

Bosboerenkers

Randi Hausken - CC BY-SA 2.0	Hugues Tinguy - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR
Hedwig Storch - CC BY-SA 3.0	Anneli Salo - CC BY-SA 3.0

Vruchten: De hartvormige hauwen zijn 4½-6(-7) mm lang, elliptisch tot langwerpig (zonder de vleugels) met bovenaan een tot twee mm brede vleugel. De stijl (snavel) wordt soms 0,8-1,5 mm lang, ven lang of duidelijk langer dan de vleugels. De stijl steekt niet of nauwelijks boven de insnijding van het hauwtje uit. Hokjes met twee tot vier zaden. Tweezaadlobbig.
Bosboerenkers: De hauwtjes zijn ongeveer even lang als hun stelen, vlak, hartvormig en gevleugeld.

Zinkboerenkers

Gertjan van Mill - CC BY-NC-SA 3.0 NL	Gertjan van Mill - CC BY-NC-SA 3.0 NL
© Bert Meulenbeld - CC BY 3.0	Digitale zadenatlas

Bosboerenkers

Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR	Enrico Romani - CC BY-NC-ND 4.0
Enrico Romani - CC BY-NC-ND 4.0	Angelo Mazzoni - CC BY-NC-ND 4.0

Biotoop

Bodem: Zinkboerenkers: Zonnige, soms halfbeschaduwde, iets open plaatsen op vochtige, matig voedselrijke, stikstofarme, zinkhoudende en kalkhoudende grond (zand, leem, mergel, löss en stenige plaatsen).
Bosboerenkers: Zonnige, soms halfbeschaduwde, iets open plaatsen op vochtige, matig voedselrijke, stikstofarme, kalkhoudende grond (zand, leem, mergel, löss en stenige plaatsen). Bosboerenkers groeit op wat zuurdere grond dan Zinkboerenkers.

Groeiplaatsen: Zinkboerenkers: Grasland (zinkhoudend grasland en kalkgrasland).
Bosboerenkers: Rotsen (kalksteenrotsen en puinhellingen), bossen (bergwouden en langs bospaden) en op afvalhopen van loodmijnen.

Verspreiding

Wereld: Zinkboerenkers: Zuid-Nederland, Oost-België en aangrenzend Duitsland (bij Aken).
Bosboerenkers: Gebergten in Zuid- en Midden-Europa, in Groot-Brittannië en Scandinavië.

Nederland: Zinkboerenkers: Zeer zeldzaam in Zuid-Limburg langs de Geul bij Mechelen en Epen en in stedelijke omgeving in de Rijnmond.
Bosboerenkers: Niet in Nederland.

Vlaanderen: Zinkboerenkers: Zeer zeldzaam ingeburgerd op terreinen, die sterk vervuild zijn door zware metalen. Voor het eerst gevonden omstreeks 1975.
Bosboerenkers: Niet in Vlaanderen.

Wallonië: Zinkboerenkers: Zeer zeldzaam in het stroomgebied van de Geul en de Vesder en in de omgeving van Luik.
Bosboerenkers: Zeer zeldzaam in het gebied van de Maas en in de Ardennen.

Zinkboerenkers

Bosboerenkers

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Flora Batava, deel 22, Jan Kops, F.W. van Eeden en L.Vuyck (1906)	Deutschlands flora, deel 15, J. Sturm, J.W. Sturm (1833-1834)
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1888)	British entomology, deel 8, J. Curtis (1823-1840)
Thlaspi sylvestre - Thlaspi occitanicum - Thlaspi virens English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 1, J.E. Sowerby (1863)	Rariorum plantarum historia, deel 2, C. Clusius (1601)

2001-2022 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL