Bosboerenkers en Zinkboerenkers  - Noccaea caerulescens

Frysk:

English: Alpine Pennycress

Français: Tabouret sylvestre, Tabouret calaminaire

Deutsch: Gebirgs-Hellerkraut, Galmei-Hellerkraut

Synoniemen: Thlaspi caerulescens, Thlaspi calaminare

Familie: Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Thlaspi stamt waarschijnlijk af van het Griekse thlaein (samendrukken of afplatten). Dat slaat op de vorm van het hauwtje. Caerulescens betekent hemelsblauw wordend. Calaminare betekent zinkerts bevattende grond.

Ondersoorten: In onze omgeving zijn twee ondersoorten: Zinkboerenkers (Noccaea caerulescens subsp. calaminare) en Bosboerenkers (Noccaea caerulescens subsp. caerulescens).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Tweejarig.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Hoofdbloei: April t/m juni (juli).

Afmeting: 7-30(-50) cm.

Zinkboerenkers

© Annie Vos - verspreidingsatlas.nl	© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu

Bosboerenkers

Konrad Lackerbeck - cc by-sa 2.5	Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr
Anneli Salo - cc by-sa 3.0	Anders Wahl - Public Domain

Wortels

Zinkboerenkers

image.br.fgov.be - cc by-nc-nd 3.0

Bosboerenkers

herbariaunited.org	herbariaunited.org
herbariaunited.org	herbariaunited.org

Stengels: De niet vertakte stengels zijn grijsgroen en kaal. Met korte uitlopers aan de voet. Zoden vormend.
Bosboerenkers: Uit het midden van het wortelrozet ontspringen een of meerdere bebladerde, kale stengels.

Zinkboerenkers

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	© Willem Vergoossen - cc by-nc-nd 3.0

Bosboerenkers

Joan Simon - cc by-sa 2.0	Hedwig Storch - cc by-sa 3.0
Jean-Jacques Houdré  - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Jean-Jacques Houdré  - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr

Bladeren: Overblijvend met niet bloeiende worteltrozetten. De rozetbladen zijn blauwgroen, elliptisch, gesteeld en met een gave rand. De stengelbladen zijn hartvormig, halfstengelomvattend of stengelomvattend met een hart-pijlvormige voet. Ze zijn kaal en worden tot 4 cm lang.
Bosboerenkers: Een vrij dichtbebladerd wortelrozet. De rozetbladen zijn lepelvormig, met een afgeronde of stompe top. De stengelbladen zijn eirond tot langwerpig, stomp en met een stengelomvattende, hartvormige voet.

Zinkboerenkers

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	© Bert Meulenbeld - cc by 3.0

Bosboerenkers

Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - C BY-SA 2.0 fr
Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr

Bloemen: Tweeslachtig. De bloemen groeien in zich verlengende trossen. De (2-)4-5 mm lange kroonbladen zijn wit of iets paarsachtig. De helmknoppen zijn paars.
Bosboerenkers: De bloemen staan in eindelingse trossen. De kroonbladen zijn wit of lichtroze en veel langer dan de meeldraden.

Zinkboerenkers

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu
Willem van Kruijsbergen - freenatureimages.eu	© Jurrien van Deijk - cc by-nc-nd 3.0

Bosboerenkers

Randi Hausken - cc by-sa 2.0	Hugues Tinguy - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr
Hedwig Storch - cc by-sa 3.0	Anneli Salo - cc by-sa 3.0

Vruchten en zaden: De hartvormige hauwen zijn 4½-6(-7) mm lang, elliptisch tot langwerpig (zonder de vleugels) met bovenaan een tot twee mm brede vleugel. De stijl (snavel) wordt soms 0,8-1,5 mm lang, ven lang of duidelijk langer dan de vleugels. De stijl steekt niet of nauwelijks boven de insnijding van het hauwtje uit. Hokjes met twee tot vier zaden. Tweezaadlobbig.
Bosboerenkers: De hauwtjes zijn ongeveer even lang als hun stelen, vlak, hartvormig en gevleugeld.

Zinkboerenkers

Gertjan van Mill - cc by-nc-sa 3.0 nl	Gertjan van Mill - cc by-nc-sa 3.0 nl
© Bert Meulenbeld - cc by 3.0	©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bosboerenkers

Jean-Jacques Houdré - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Enrico Romani - cc by-nc-nd 4.0
Enrico Romani - cc by-nc-nd 4.0	Angelo Mazzoni - cc by-nc-nd 4.0

Biotoop

Bodem: Zinkboerenkers: Zonnige, soms halfbeschaduwde, iets open plaatsen op vochtige, matig voedselrijke, stikstofarme, zinkhoudende en kalkhoudende grond (zand, leem, mergel, löss en stenige plaatsen).
Bosboerenkers: Zonnige, soms halfbeschaduwde, iets open plaatsen op vochtige, matig voedselrijke, stikstofarme, kalkhoudende grond (zand, leem, mergel, löss en stenige plaatsen). Bosboerenkers groeit op wat zuurdere grond dan Zinkboerenkers.

Groeiplaatsen: Zinkboerenkers: Grasland (zinkhoudend grasland en kalkgrasland).
Bosboerenkers: Rotsen (kalksteenrotsen en puinhellingen), bossen (bergwouden en langs bospaden) en op afvalhopen van loodmijnen.

Verspreiding

Wereld: Zinkboerenkers: Zuid-Nederland, Oost-België en aangrenzend Duitsland (bij Aken).
Bosboerenkers: Gebergten in Zuid- en Midden-Europa, in Groot-Brittannië en Scandinavië.

Nederland: Zinkboerenkers: Inheems. Zeer zeldzaam.

Bosboerenkers: Niet in Nederland.

Vlaanderen: Zinkboerenkers: Ingeburgerd. Zeer zeldzaam  (sterk vervuilde plaatsen  door zware metalen). Voor het eerst gevonden omstreeks 1975.

Bosboerenkers: Niet in Vlaanderen.

Wallonië: Zinkboerenkers: Inheems. Zeer zeldzaam in het stroomgebied van de Geul en de Vesder en in de omgeving van Luik.
Bosboerenkers: Inheems. Zeer zeldzaam in het gebied van de Maas en in de Ardennen.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

2001-2022 K.M. Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl