|
Naamgeving (Etymologie): Door de giftigheid van de plant en met name de bessen werd de soort Zwarte gifbes genoemd. Later werd de Middeleeuwse naam Christoffelkruid (Herba Sancti Christophori) weer in ere hersteld. Actaea komt van actaia (vlier), naar de oppervlakkige gelijkenis van de bladen en bessen met die van de vlierstruik.Spicata betekent aardragend. Dit slaat op de bloeiwijze (de bloemstelen hebben wel wat van
een
aar).
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur: Overblijvend.
Plantvorm: Kruid.
Winterknoppen: Hemikryptofyt.
Bloeimaanden: Mei en juni.
Afmeting: 30-60 cm.
Wortels
|
herbariaunited.org
|
herbariaunited.org
|
herbariaunited.org
|
herbariaunited.org
|
Stengels: De sterk vertakte stengels zijn kaal.
Bladeren: De geurende, lang gesteelde bladeren zijn 20-30 cm lang. Ze zijn dubbel tot drievoudig drietallig met gespleten topblaadjes. De deelblaadjes zijn grof gezaagd. De stengelbladen zijn kleiner.
Bloemen: Tweeslachtig.
De bloemen vormen samen kleine, dichte eivormige trossen met afvallende schutblaadjes. De kelkbladen en kroonbladen zijn wit. De vier eironde kelkbladen zijn allemaal even groot. De bloemblaadjes
vallen af bij het begin van de bloei. De kelkbladen zijn groter dan de vier of meer spatelvormige kroonbladen. Elke bloem heeft één stamper en veel meeldraden (deze zijn veel langer dan
bloemblaadjes).
Vruchten: Een bes. De zwarte, langwerpige bessen (1-1,1 cm) zijn zeer giftig. Tweezaadlobbig.
Biotoop
Bodem: Beschaduwde plaatsen op vochtige, vrij voedselarme kalkrijke grond (mergel, zand, leem, zavel en stenige plaatsen).
Groeiplaatsen: Bossen (kalkrijke loofbossen en hellingbossen), bosranden, rotsspleten, steile dalwanden en grubben.
Verspreiding
Wereld: Europa, vanaf Noorwegen, Noord-Engeland en Noord-Spanje verder naar het oosten tot in de Kaukasus en West-Siberië. Het mijdt de laagvlakte in West-Europa.
gbif.org
Nederland: Zeldzaam in Zuid-Limburg.
Rode lijst 2012. Bedreigd. Trend sinds 1950: sterk afgenomen. Zeer zeldzaam. Oorspronkelijk inheems.
Verspreidingsatlas.nl
Vlaanderen: Zeer zeldzaam in de Voerstreek.
Rode lijst. Bedreigd. Beschermd.
Wallonië: Zeldzaam in het Maasgebied, in Lotharingen en in de Ardennen.
Rode lijst: Bijna bedreigd. Beschermd.
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
 
Flora Batava, deel 17, Jan Kops en F.W. van Eeden (1885)
|
 
Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen, deel 3, Johan Carl Krauss (1796)
|
Deutschlands flora, deel 6, J. Sturm, J.W. Sturm (1806-1808)
|
Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé (1885-1905)
|
|
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1888)
|
Bilder ur Nordens Flora, deel 1, Carl Axel Magnus Lindman (1922-1926)
|
Botanischer Bilderatlas nach De Candolle's Natürlichem Pflanzensystem, Carl Hoffmann (1884)
|
Kräuterbuch, Unsere Heilpflanzen in Wort und Bild, Friedrich Losch (1914)
|
|
Flora regni borussici, deel 8, A.G. Dietrich (1840)
|
English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 1, J.E. Sowerby (1863)
|
British entomology, deel 2, J. Curtis (1823-1840)
|
British phaenogamous botany, deel 3: W. Baxter (1834-1843)
|
|
Pflanzenleben des Schwarzwaldes, Friedrich Oltmanns (1927)
|
Flora Parisiensis, deel 6, P. Bulliard (1776-1781)
|
Phytanthoza iconographia, deel 2, J.W. Weinmann (1739)
|
Rariorum plantarum historia, deel 2, C. Clusius (1601)
|
|
Atlas des plantes de France, deel 2, Amédée Masclef (1890)
|
Herbier de la France, deel 2, P. Bulliard (1776-1783)
|
Hortus Eystettensis, deel 2, Bessler, Basilius (1620)
|
|
|
