Donkere ooievaarsbek - Geranium phaeum

Frysk: Brune earrebarrebek

English: Mourning widow

Français: Géranium brun

Deutsch: Brauner Storchschnabel

Synoniemen:

Familie: Geraniaceae (Ooievaarsbekfamilie)

Naamgeving (Etymologie): De vrucht lijkt op de snavel van een ooievaar, vandaar de Nederlandse naam. Geranium komt van het Griekse geranios (kraanvogel), omdat de vrucht enigszins lijkt op de snavel van een kraanvogel. Phaeum betekent donker.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Overblijvend.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Hoofdbloei: Mei t/m september.

Afmeting: 45-60 cm.

Wortels:Een dikke, kruipende wortelstok.

Stengels: Polvormend. De rechtopstaande stengels zijn in het bovenste deel vertakt. Ze zijn begroeid met lange, afstaande haren.

Bladeren: De rozetbladen zijn langgesteeld. De verspreidstaande, handdelige stengelbladen hebben grof getande slippen met meestal een aantal paren donkere  vlekken aan beide kanten van de diepere bladinsnijdingen.

Bloemen: Tweeslachtig. De bloemen staan met twee bij elkaar in ijle bloeiwijzen aan het eind van de stengels. De top van de bloemsteel buigt tijdens de bloei (de bloem staat iets voorover). De 0,8-1 cm lange kroonbladen zijn zwartachtig paars (soms violet). Ze zijn iets teruggeslagen, omgekeerd hartvormig, aan de top uitgerand en vaak met een korte eindspits. Elke bloem heeft tien meeldraden. De stempels zijn groengeel.

Vruchten en zaden: Een kluisvrucht. De bloemstelen zijn na de bloei niet teruggeslagen. De dofbruine, behaarde deelvruchtjes hebben twee tot vier sterke dwarse plooien. De zaden zijn kaal en glad. Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem: Licht beschaduwde tot zonnige plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijk, neutrale grond (zand en leem).

Groeiplaatsen: Bossen (loofbossen, parkbossen, bossen bij buitenplaatsen en hellingbossen), bosranden, houtwallen, heggen, struwelen, oude boomgaarden, grasland (enigszins ruig grasland), zeeduinen (binnenduinrand) en waterkanten (slootkanten en beekoevers).

Verspreiding

Wereld: Oorspronkelijk uit de berggebieden in Zuid- en Midden-Europa.

Nederland: Ingeburgerd in de 18de eeuw. Vrij zeldzaam. De soort komt al sinds 1781 in Nederland voor.

Vlaanderen: Ingeburgerd. Vrij zeldzaam.

Wallonië: Ingeburgerd. Zeldzaam.

Toepassingen

Cultuur: Donkere ooievaarsbek behoort tot de stinsenplanten. De bloem wordt vaak als rouwsymbool gebruikt.

Medicinaal: De wortel wordt gebruikt voor medicinaal gebruik. Het is zuiverend en zou een positieve invloed op het hart hebben. Het hart krijgt een rustiger tempo en het zou daardoor een positieve werking op de bloeddruk hebben.

Geurstof: Uit de bladeren en de bloemen wordt een etherische olie gemaakt, die een beetje op de geur van rozen lijkt.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

2001-2022 K.M. Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl