Driedistel - Carlina vulgaris

Frysk: Trijestikel

English: Carline thistle

Français: Carline commune

Deutsch: Golddistel

Synoniemen:

Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Driedistel heeft zijn naam te danken aan het feit dat er vaak planten voorkomen met drie  bloemhoofdjes. De geslachtsnaam Carlina is volgens de legende ontleend aan Karel de Grote die de geneeskrachtige werking van de plant tegen pest zou ontdekt hebben. In werkelijkheid is hij waarschijnlijk net als de naam Carduus afgeleid van het Latijnse woord voor distel. Vulgaris betekent gewoon.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Tweejarig of meerjarig.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Bloeimaanden: Juli, augustus en september.

Afmeting: 15-45 cm.

Wortels: Een penwortel. Aan de wortelhals zitten vaak resten van afgestorven rozetbladen.

Stengels: Meestal is er maar één stengel. Deze is grijsachtig groen, spinragachtig behaard en vaak rood aangelopen. De stengel is in de bovenste helft meestal kandelaarachtig vertakt, maar soms ook niet vertakt.

Bladeren: Een deel van de bladeren vormt een rozet. De stengelbladen staan verspreid. Ze zijn langwerpig, eerst spinragachtig behaard, enigszins leerachtig, diep bochtig en iets kroezig getand met scherpe stekels. Ze zijn zittend en halfstengelomvattend. De bovenste bladeren zijn klein.

Bloemen: Tweeslachtig. De bloemen staan met één tot vijf bij elkaar, maar meestal met drie. De bloemhoofdjes zijn geelbruin, 1½-4 cm en zonder lintbloemen, maar wel met veel afstaande, glanzende, strogele, lijnvormige en spitse omwindselbladen. De buitenste zijn bladachtig, dubbel gespleten en lang gestekeld. De bloemhoofdjesbodem draagt stevige, aan de top verbrede haren.

Vruchten: Een eenzadige dopvrucht of nootje. De zaden zijn cilindervormig en roestkleurig behaard met een krans van veervormige borstelharen, die aan de voet tot een ring zijn vergroeid. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig

Biotoop

Bodem: Zonnige, vrij open plaatsen op drog tot matig vochtige, voedselarme tot matig voedselrijke, humushoudende en vaak kalkrijke grond (lemige grond, maar ook op op mergel en soms op stenige plaatsen).

Groeiplaatsen: Zeeduinen, (open duingrasland, randen van duinbosjes en vastgelegde helmduinen), kalkhellingen, grasland (kalkgrasland, laagblijvend grasland), bermen, dijken, rivierduinen, lemige heide, afgravingen (leemkuilen), mijnsteenbergen en langs spoorwegen (spoorwegterreinen).

Verspreiding

Wereld: Europa, zuidelijk tot de Pyreneeën en Zuid-Italië, noordelijk tot in Schotland en Zuid-Scandinavië. Ook in West- en Midden-Azië.

Nederland: Plaatselijk algemeen in de Zeeuwse en Hollandse duinen tot op Texel, zeldzaam in Zuid-Limburg en zeer zeldzaam in de rest van Zeeland, in Midden-Limburg en in het midden van het land.

Vlaanderen: Plaatselijk vrij algemeen in de duinen en zeldzaam in het Maasgebied. Elders zeer zeldzaam. De rode blokjes geven aan waar de plant vroeger is gevonden, maar daar nu is verdwenen.

Wallonië: Vrij zeldzaam in het Maasgebied en Lotharingen (in de zuidelijke Ardennen). Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Toepassingen

Keuken: De driedistel wordt wel als alternatief voor de artisjok gebruikt. Ook werd ze als salade gebruikt.

Medicinaal: In het verleden werd de plant als geneesmiddel gebruikt. Samen met Valeriana, in een verhouding van 3:5, werd de plant als afrodisiacum (een middel om de geslachtsdrift te stimuleren) gebruikt.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).