|
|
Wilde planten in Nederland en België |
|
Es - Fraxinus excelsior
Frysk-Esk
English-Common ash
Français-Frêne commun
Deutsch-Gewöhnliche Esche
Synoniemen-Gewone es
Familie-Oleaceae (Olijffamilie)
Naamgeving (Etymologie)-Fraxinus is mogelijk afgeleid van phrassoo (omheinen), omdat palen essenhout wel voor rasterwerk werden gebruikt. Het zou ook kunnen komen van het Griekse phraxism (haag of insluiten), omdat de boom als haag of als palissade gebruikt werd. Excelsior betekent hoger.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur-Overblijvend.
Plantvorm-Fanerofyt.
Hoofdbloei-April en mei.
Afmeting-Tot 40 meter.
|
|
|
|
|
|
Wortels-Een hartwortelstelsel.
|
|
Stam-Een rechte stam. De oorspronkelijke groeitop blijft de top van de stam. De schors is tamelijk glad, dun, wat gelig en met horizontale lenticellen. Pas bij ouderdom ontstaan kloven. De boom heeft een open kroon.
|
|
|
|
|
|
Takken-De jonge, zilvergrijs-groene takken zijn vrij dik. De knopschubben zijn zwart.
|
|
|
|
|
|
Bladeren-De tegenoverstaande, geveerde bladeren bestaan uit ongeveer zeven tot dertien, vrijwel zittende, eironde tot langwerpige of lancetvormige, toegespitste, getande tot gezaagde deelblaadjes. Alleen aan de onderkant zijn ze langs de middennerf behaard.
|
|
|
|
|
|
Bloemen-Tweeslachtig (eenhuizig). De bloemen verschijnen vlak voor de bladeren. De bloeiwijze is pluimvormig (gedrongen bij mannelijke bloemen en los bij tweeslachtige of vrouwelijke bloemen). De bloemen groeien in de oksels van afgevallen bladeren, vooral aan de top van de takken. Ze groeien in groepjes. Het is een naaktbloeier (er is dus geen kelk en kroon). De meeldraden zijn donker paarsbruin, maar worden later groenachtig. Het vruchtbeginsel is bovenstandig.
|
|
|
|
|
|
Vruchten en zaden-Een eenzadige dopvrucht of nootje. De langwerpige tot lancetvormige, overhangende vruchten zijn 2,5-5 cm, gevleugeld en plat-eivormig. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig.
|
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem-Zonnige of licht beschaduwde plaatsen op natte (wel zuurstofrijke) tot matig vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, vaak kalkhoudende, lemige grond (klei, mergel, zand, leem, kleihoudend laagveen, zavel en löss).
Groeiplaatsen-Natte loofbossen, duinbossen en struwelen.
Verspreiding
Wereld-Oorspronkelijk uit Europa en aangrenzende gebieden.
Nederland-Inheems. Algemeen.
Vlaanderen-Inheems. Algemeen.
Wallonië-Inheems. Algemeen.
Toepassingen
Het hout van de Es is lichtgekleurd, taai en sterk. Vanwege deze elasticiteit wordt het gebruikt voor liggers van gymnastiektoestellen en voor stelen van bijlen en spades. Ook wordt het vanwege de vlamtekening gebruikt voor meubels, vloeren en trappen. De duurzaamheid van essenhout bij buitengebruik is echter vrij laag. Vroeger was de Es bij de Scandinaviërs een heilige boom. De Es was het symbool van de levenskracht. In de Noorse mythologie sneed Odin, de oppergod, de eerste mens uit een stuk essenhout. Yggdrasil, de boom der wereld, was een reusachtige Es, waarvan de wortels tot in de diepste diepten van de hel groeiden en de kroon tot in het hoogste van de hemel reikte, terwijl de stam beide verenigde. Een ziek kind, dat men door de spleet in een gescheurde Es liet gaan, zou genezen en brandende blokken essenhout verdreven kwade geesten uit een vertrek.
2001-2023 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
