Wilde planten in Nederland en België
|
|
Wilde planten in Nederland en België | |
Grote weegbree (Getande weegbree) - Plantago major
Frysk: Weversblêd, Uttakke weversblêd
English: Greater Plantain
Français: Grand Plantain, Plantain intermédiaire
Deutsch: Breit-Wegerich, Vielsamiger Breit-Wegerich
Synoniemen: Echte grote weegbree
Familie: Plantaginaceae (Weegbreefamilie)
Naamgeving (Etymologie): Weegbree komt al in het Oud-Saksisch voor als wegbreda, samengesteld uit weg en breed, dus een plant die breed op de weg groeit. Plantago komt van het Latijnse Planta pedis en betekent voetzool (de bladeren lijken op een voetzool). Weegbree werd vanuit Europa door de hele wereld verspreid. De Indianen noemde het de voetstap van de blanke, omdat het overal werd gevonden waar de Europeanen geweest waren. Major betekent groter. Intermedia betekent middelste.
Ondersoorten: Grote weegbree (Plantago major subsp. major) en Getande weegbree (Plantago major subsp. intermedia).
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur: Overblijvend.
Plantvorm: Kruid.
Winterknoppen: Hemikryptofyt.
Bloeimaanden: Mei, juni, juli, augustus, september, oktober, november.
Afmeting: Grote weegbree: 10-50 cm.
Getande weegbree: 2-30 cm.
Grote weegbree
|
|
|
|
|
|
 © Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl |
|
|
|
|
Wortels: Een penwortel.
Grote weegbree
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Stengels: De bloeistengels staan rechtop.
Grote weegbree
|
|
|
|
|
|
 © Joop Verburg - verspreidingsatlas.nl |
|
|
|
|
Bladeren: Grote weegbree: De bladeren vormen een
rozet. Ze
liggen vrijwel horizontaal uitgespreid of ze staan schuin omhoog. Ze zijn bijna rond tot eirond of soms langwerpig.
Ze zijn kaal of verspreid behaard en hebben een vrij lange steel. De bladrand is vaak vrijwel gaaf en de nerven (meestal zijn dat vijf tot negen) zetten zich voort in de bladsteel.
Getande weegbree: De rozetbladen zijn meestal smaller dan die van Grote weegbree. Ze zijn eirond tot elliptisch , met een min of meer wigvormige voet, die geleidelijk in de steel versmald. Vaak zijn ze (vooral aan de voet) gegolfd-getand. Meestal met drie tot vijf nerven. Vaak zijn de bladen fijn behaard. De vaatbundels zijn minder taai en breken bij het doorscheuren van een blad eerder af dan die van Grote weegbree.
Grote weegbree
|
|
|
|
|
|
 © Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl |  © Grada Menting - verspreidingsatlas.nl |
|
|
|
Bloemen: Grote weegbree: Tweeslachtig. De aarstelen zijn korter tot iets langer dan de bladeren. De aren zijn lang en rolrond en de bloemen zitten dicht opeen. De bloemkroon (3 mm) is bruinachtig tot groenachtig geel. De helmdraden zijn witachtig. De meeldraden zijn lichtpaars, maar later verkleuren ze naar geelbruin.
Getande weegbree: De bloeiwijzestengel is opstijgend. Een korte aar,die vooral onderaan meestal minder dichtbloemig is. Aan de voet zijn ze afstaand behaard. De bloemkroon is bruinachtig en de helmdraden zijn witachtig.
Grote weegbree
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vruchten: Grote weegbree: Een doosvrucht met vier of meer zaden. De zaden worden door vocht plakkerig.
Hierdoor blijven ze aan
de vacht van dieren plakken en zo worden ze verspreid. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar).
Tweezaadlobbig.
Getande weegbree: Een doosvrucht met twaalf tot zesentwintig, vaak steenrode zaden (meestal tussen de vijftien en achttien
zaden). De deksel van de vrucht is onderaan bedekt door de toppen van de kelkslippen.
Grote weegbree
|
|
|
|
|
|
Getande weegbree
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem: Grote weegbree: Zonnige, open plaatsen (pionier en tredplant) op vochtige tot matig droge, matig voedselrijke tot vaak voedselrijke, omgewerkte of betreden grond (alle grondsoorten).
Getande weegbree: Zonnige, open (pionier), vochtige, 's winters vaak onder water staande en 's zomers droog vallende plaatsen op vochtige tot meestal natte, matig voedselarme tot voedselrijke, vaak kalkhoudende, verdichte grond. Ook op brakke grond.
Groeiplaatsen: Grote weegbree: Grasland (stukgetrapte plekken in weiland, uiterwaarden, speelvelden en belopen grasvelden), bermen, voetpaden, omgewerkte grond, bossen (lichte plekken op en langs bospaden), tussen
straatstenen
(o.a.
tussen stoeptegels), ruderale plaatsen, recreatieterreinen, parken, akkers, zeeduinen (duinvalleien), waterkanten (o.a. langs kreken en drinkpoelen) en afgravingen.
Getande weegbree: Akkers, grasland (open plekken en uiterwaarden), zeeduinen (duinvalleien), waterkanten, ruderale plaatsen, natte delen van afgravingen
en omgewerkte
grond.
Verspreiding
Wereld: Grote weegbree: Alle werelddelen en klimaten. In de tropen met name in gebergten.
Plantago majer
Getande weegbree: Plaatselijk in Europa, maar ook in andere werelddelen.
Nederland: Grote weegbree: Algemeen.
Getande weegbree: Vrij algemeen.
Vlaanderen: Grote weegbree: Algemeen.
Wallonië: Algemeen.
Plantago majer
Vlaanderen: Getande weegbree: Vrij algemeen.
Wallonië: Vrij zeldzaam.
Wetenswaardigheden
Weegbree was een bekend kruid om wonden te genezen, door het als een papje op snijwonden en kneuzingen te leggen. Het blad van Grote weegbree is ook een huismiddeltje tegen jeuk. De weegbree was gewijd aan Sint-Jan. De plant werd geplukt door jonge vrouwen die de bladeren onder hun hoofdkussen legden in de hoop 's nachts van hun toekomstige echtgenoot te dromen.
Oude illustraties(Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
