Grove den - Pinus sylvestris

Frysk: Dinnebeam

English: Scots pine

Français: Pin sylvestre

Deutsch: Gemeine Kiefer

Synoniemen:

Familie: Pinaceae (Dennenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Pinus komt mogelijk van het Griekse pinos (wilde den) of van het Keltische pin of pen (berg of rots), omdat deze bomen vaak op rotsachtige plaatsen groeien, maar volgens weer anderen is Pinus afgeleid van het Griekse phoinos (rood of bruinrood), vanwege de kleur van de schors. Sylvestris betekent in het bos groeiend.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Overblijvend.

Plantvorm: Boom.

Winterknoppen: Fanerofyt.

Hoofdbloei: Mei en juni.

Afmeting: Tot 40 meter.

Wortels: Een pen- of hartwortelstelsel, die soms tot meters diep gaat en vele zich ook aan de oppervlakte uitstrekkende zijwortels.

Stam: In bossen hebben de bomen een hoge rechte stam, ver naar boven zonder takken. Vrijstaande bomen zijn vaak grillig gevormd. De afschilferende schors is oranjebruin, maar onderaan donkerbruin en heeft een groffe structuur. De kroon is eerst kegelvormig, later onregelmatig schermvormig gewelfd. Het hout bevat harskanalen.

Takken: Takken met winterknoppen zonder hars. De schubben zijn aan de top teruggebogen.

Bladeren: De wintergroene naalden groeien in paren (soms staan er aan jonge exemplaren 3 in een schede) en zijn 3-7 cm. De naalden zitten eerst in een omhulling van vliezige schubben. Ze zijn recht, stijf, halfrond, van onderen grijsgroen, van boven donkergroen, gestreept en aan de top toegespitst.

Bloemen: Eenslachtig. Eenhuizig. De helmknopjes hebben een klein, rondachtig uitsteeksel. Aan de top van de jongste takken groeien één of enkele rozerode vrouwelijke kegels, aan de voet van dezelfde of andere jonge takken staan veel geelbruine mannelijke kegels dicht bij elkaar. De jonge, vrouwelijke kegels zijn dus alleenstaand of ze staan met twee bijeen, zelden in kransen, op een lange, spoedig na de bloei naar beneden gekromde steel.

Vruchten en zaden: De gesteelde, hangende, rijpe, houtige kegels worden tot 7 cm. Ze hebben meestal een doffe kleur. De zaden zijn klein (4 mm) met een vleugel, die drie keer zo lang is als het zaad. Het aantal zaadlobben bedraagt 4-7 (meest 5). De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Naaktzadig (naaldboom).

Biotoop

Bodem: Zonnige plaatsen op meestal droge, maar soms ook natte, voedselarme, zure grond (zand en hoogveen).

Groeiplaatsen: Heide, zandverstuivingen, hoogvenen, bossen (dennenbossen) en soms in de zeeduinen.

Verspreiding

Wereld: Oorspronkelijk uit Europa, Klein-Azië en een groot deel van Siberië.

Nederland: Ingeburgerd in de 17de eeuw. Algemeen.

Vlaanderen: Ingeburgerd. Algemeen.

Wallonië: Inheems? Algemeen.

Toepassingen

Van de stammen werden vroeger scheepsmasten gemaakt. Ook leverde de boom terpentijn, hars en teer. Het hout noemt men grenen, het is sterk, zacht en gemakkelijk te bewerken. Hout van de Fijnspar (kerstboom) noemt met vuren.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Flora Batava, deel 14, Jan Kops en F.W. van Eeden (1872)	Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen. Deel 6 (1801)
Wilde Pijnboom Cruijdeboek, deel 6, Rembert Dodoens. Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe (1554)	Botanische wandplaten
Botanischer Bilderatlas nach De Candolle's Natürlichem Pflanzensystem, Carl Hoffmann (1884)	Botanischer Bilderatlas nach dem natürlichem Pflanzensystem, K. Hoffmann, E. Dennert (1911)
Vollständige Beschreibung und Abbildung der Sämmtlichen Holzarten, F.L. Krebs (1826)	Icones plantarum medico-oeconomico-technologicarum, deel 2, F.B. Vietz (1804)
Botanische Wandtafeln, F. G. Kohl	Botanische Wandtafeln, A. Peter (1901)
Plantae medicinales, deel 2, Nees von Esenbeck, M.F. Wijhe, A. Henry (1828-1833)	Genera plantarum florae germanicae, Dicotyledones 1, Monochlamidae, deel 1, T.F.L. Nees von Esenbeck (1835)
Icones plantarum rariorum, N.J. von Jacquin, deel 1 (1781-1786)	Illustratio systematis sexualis Linnaei, J.S. Miller (Mueller, Müller), M.B. Borckhausen, (1770-1777)
Bilder ur Nordens Flora, deel 3, Carl Axel Magnus Lindman (1922-1926)	British phaenogamous botany, deel 5: W. Baxter (1834-1843)
British entomology, deel 5, J. Curtis (1823-1840)	British entomology, deel 6, J. Curtis (1823-1840)
Herbarium Blackwellianum, deel 2, E. Blackwell (1754)	Illustrations of the British Flora, Walter Hood Fitch (1924)
Traité des arbres et arbustes, Nouvelle édition, deel 5, H.L. Duhamel du Monceau, P. Bessa (1812)	Atlas des plantes de France, deel 3, Amédée Masclef (1893)
Plantarum seu stirpium icones, deel 1, M. de Lobel (1581)	Tacuinum sanitatis, Halaf Ibn-Abbas Zahrawi (1380-1399)
Deutschlands flora, deel 20, J. Sturm, J.W. Sturm (1845-1849)	Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé (1885-1905)
Kräuterbuch, Unsere Heilpflanzen in Wort und Bild, Friedrich Losch (1914)	Flora regni borussici, deel 10, A.G. Dietrich (1842)
Unsere Waldbäume, Sträucher und Zwergholzgewächse, L. Klein (1910)	Der Wald, E.A. Rossmässler en E. Heyn (1881)
Medizinal Pflanzen, deel 1, F.E. Köhler, W. Müller (1887)	Pflanzenleben des Schwarzwaldes, Friedrich Oltmanns (1927)
Plantarum indigenarum et exoticarum Icones ad vivum coloratae, deel 3 (1790)	Die officinellen Pflanzen der Pharmacopoea Germanica, F.G. Kohl (1891-1895)
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1883)	Svensk botanik, deel 2, J.W. Palmstruch e.a. (1803)
English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 8, J.E. Sowerby (1868)	British entomology, deel 1, J. Curtis (1823-1840)
Medical Botany, deel 1, W. Woodville, W.J. Hooker, G. Spratt (1832)	A curious herbal, deel 1, E. Blackwell (1737)
Flore médicale, deel 4, F.P. Chaumeton (1830)	Traité des arbres forestiers, J.H. Jaume Saint-Hilaire (1824)
Hortus floridus, fasicle pars altera, C. van de Passe (1614)

2001-2022 K.M. Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl