Wilde planten in Nederland en België

IJzerhard - Verbena officinalis

Frysk-Verbena

English-Vervainn

Français-Verveine officinale

Deutsch-Echtes Eisenkraut

Synoniemen

Familie-Verbenaceae (IJzerhardfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Er zijn meerdere verklaringen voor de Nederlandse naam.
1. Het was in de oudheid een toverplant of offerplant en veelzijdig geneeskruid. Met zijn metaalachtige stengels had het een grote faam als heler van verwondingen met ijzeren wapens.
2. De stengels van deze plant hebben een metaalachtige kleur, zodat je er met een metalen zeis moeilijk door kon komen.
3. Door de kleur van de stengels dacht men dat je metaal nog harder kon maken m.b.v. het sap van de stengels.
4. Het kan een vertaling zijn van een oude Duitse naam voor de plant, namelijk Isernkraut. Het woord Is betekent hard of taai, wat iets zegt over de stengels van deze plant.
Verbena is misschien afgeleid van het Keltisch ferfaen. Fer betekent wegvoeren en faen betekent steen (de plant werd tegen blaasstenen gebruikt). Volgens anderen is de naam een verbastering van herbena, dat van herbeo (groene), is afgeleid, omdat de plant gebruikt zou zijn als groen bij offerfeesten. Ook wordt wel gedacht dat Verbena afkomstig is van het Oud-Griekse Verbenaca, dat weer afstamt van een oud Indo-Europees woord dat (magische) staf betekende. Dit i.v.m. het uiterlijk van de plant. Officinalis komt van het Latijnse officium (werkplaats, in plantkundig/medische verband is dat de apotheek). Officinalis betekent dus in gebruik in de apotheek / geneeskrachtig.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Hemikryptofyt.

Hoofdbloei-Juni t/m november.

Afmeting-30-75 cm.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Wortels


herbariaunited.org


herbariaunited.org


herbariaunited.org


herbariaunited.org

Stengels-De rechtopstaande, slanke stengels zijn taai, vierkantig en wijd vertakt. De voet verhout. Op stengelribben zie je korte stekelharen. De stengels vertakken zich alleen in de bloeiwijzen.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bladeren-De langwerpige bladen staan tegenover elkaar. Ze zijn grof en onregelmatig gekarteld. Aan de voet zijn ze steelachtig versmald (de onderste bladen gesteeld). De middelste bladen hebben drie spleten met een grote eindlob (de bovenste en onderste zijn minder diep ingespleten). De bovenste bladen zijn kleiner en soms gaafrandig. De bladranden en nerven hebben korte stekelharen.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bloemen-Tweeslachtig. De kleine bloemen zitten in de oksels van schutblaadjes in lange dunne, ijle aren. Ze zijn bleekroze tot lila, 2-5 mm, zwak tweelippig en hebben een gekromde buis. Bloemen met vijf kroonslippen, twee daarvan staan omhoog en drie omlaag. De kelk is buisvormig, vier- of meestal vijftandig en klierachtig behaard, evenals de bloeiwijze-assen en de schutblaadjes. Bloemen met vier meeldraden (twee zijn langer dan de andere twee). Het vruchtbeginsel is bovenstandig met één stijl.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Vruchten en zaden-De (vierdelige) splitvruchten bevatten vier zaadjes in een rechtopstaande kelk. Tweezaadlobbig.


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Jean-Claude Bouzat - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr


©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Biotoop

Bodem-Zonnige, warme plaatsen op matig droge tot vrij vochtige, matig voedselrijke, stikstofrijke, kalkhoudende, licht bemeste en vrij compacte grond (stenige plaatsen, zand, zavel, klei en mergel).

Groeiplaatsen-Ruigten, ruderale plaatsen, rotsachtige plaatsen, ruig grasland, vochtig licht bemest grasland, wegkanten bij dorpen, muren, heggen, spoorbermen, omgewerkte grond, stenige plaatsen op braakliggende grond, langs paadjes aan de voet van kalkhellingen, hoge delen van uiterwaarden en beweide zandige dijken.

Verspreiding

Wereld-Oorspronkelijk uit warme en gematigde streken in West-Azië, Noord-Afrika en Zuid- en Midden-Europa.

Nederland-Archeofyt. Vrij algemeen.

Vlaanderen-Archeofyt. Vrij algemeen.

Wallonië-Archeofyt. Vrij algemeen.

2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl