Wilde planten in Nederland en België
|
|
Wilde planten in Nederland en België | |
Kantig hertshooi (Gevlekt hertshooi) - Hypericum maculatum
Frysk: Kantich sint-Janskrûd
English: Imperforate St John's-wort
Français: Millepertuis anguleux, Millepertuis taché
Deutsch: Stumpfliches Johanniskraut, Geflecktes Johanniskraut
Verouderde of andere namen: Hypericum dubium
Familie: Hypericaceae (Hertshooifamilie)
Naamgeving (Etymologie): Hertshooi betekent hard hooi. De plant heeft die naam te danken aan de harde en houtige stengels. Hypericum komt van het Griekse hypo en Erica (onder of tussen heide). Sommigen zeggen echter dat Hypericum verwijst naar de god Hyperion, vader van de zon in de Griekse mythologie, omdat de bloemen (net als de zon) heldergeel zijn. Maculatum betekent gevlekt, obtusiusculum betekent met stompe vormen en dubium is twijfelachtig of onzeker.
Ondersoorten: Kantig hertshooi (Hypericum maculatum ssp. obtusiusculum) en Gevlekt hertshooi (Hypericum maculatum ssp. maculatum). Door sommige flora's worden ze als twee verschillende soorten beschouwd (Hypericum dubium en Hypericum maculatum). Beide ondersoorten zijn erg lastig van elkaar te onderscheiden.
Kruising: Frans hertshooi (Hypericum x desetangsii) is de kruising van Sint-Janskruid en Kantig hertshooi of Gevlekt hertshooi.
De hybride tussen Sint-Janskruid en Kantig hertshooi staat op zonnige of soms licht beschaduwde, droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, grazige en matig stikstofrijke, kalkarme tot kalkrijke grond. De plant groeit in ruige, droge, zure en schrale graslanden, in de zeeduinen en heiden, in lichte bossen en struwelen, in bosranden en houtwallen, in akkers, akkerranden en braakliggende grond. Verder op spoorwegemplacementen en –bermen, op industrie- en haventerreinen,
in bermen en langs greppels, aan waterkanten en in afgravingen, tussen straatstenen en in plantsoenen. Ze is van meerdere vindplaatsen in Europa bekend, in Nederland weerspiegelt het kaartje vooral de activiteiten van plaatselijke floristen die alert zijn op deze kruising. Ze wordt waarschijnlijk vaak over het hoofd gezien. Het is lastig dit taxon te onderscheiden van de stamouders, vooral omdat ze terug kan kruisen met de stamouders en zo bastaardzwermen vormt. Herkenning lukt nog het beste door naast het aantal
lijsten, de kelkbladen (op aanwezigheid tandjes) en de bladeren (op aanwezigheid weinig doorzichtige puntjes) te bestuderen.
René van Moorsel, 2015 - CC
BY-SA 3.0
|
|
|
|
|
|
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur: Overblijvend.
Plantvorm: Kruid.
Winterknoppen: Hemikryptofyt.
Bloeimaanden: Juni, juli, augustus, september.
Afmeting: Kantig hertshooi: 20-80 cm.
Gevlekt hertshooi: 20-60 cm.
Kantig hertshooi
|
|
|
|
|
|
Gevlekt hertshooi
|
|
|
|
|
|
Wortels: Een kruipende wortelstok.
Kantig hertshooi
|
|
|
|
|
|
Gevlekt hertshooi
|
|
Stengels: De rechtopstaande stengels zijn vierkantig met vier ongeveer even smalle lijsten. Ze zijn hol, hebben geen vleugels en zijn aan de voet uitgespreid. Ze kunnen daar gaan wortelen. Vaak groeien de planten in dichte groepen.
Kantig hertshooi
|
|
|
|
|
|
Gevlekt hertshooi
|
|
|
|
|
|
Bladeren: Kantig hertshooi: De rechtopstaande stengels zijn vierkantig met vier ongeveer even smalle lijsten. Ze zijn hol, hebben geen vleugels en zijn aan de voet uitgespreid. Ze kunnen daar gaan wortelen. Vaak groeien de planten in dichte groepen.
Gevlekt hertshooi: De tegenoverstaande bladeren zijn elliptisch. Ze zijn zittend, netvormig generfd en zonder doorschijnende klieren of enkele op de bovenste bladen.
Kantig hertshooi
|
|
|
|
|
|
Gevlekt hertshooi
|
|
|
|
|
|
Bloemen: Kantig hertshooi: Tweeslachtig. Een losse, breed kegelvormige bloeiwijze met veel bloemen. De gele bloemen zijn 1,8-2 cm. Ze hebben zwarte hoogtestrepen en op de rand vaak enige zwarte punten. De kelkbladen zijn elliptisch tot langwerpig met een vrij stompe, enigszins getande top, vaak met zwarte klierpunten. Door te wrijven pers je uit de bloemknoppen een paars vocht. Kantig hertshooi onderscheidt zich doordat de kelkbladen twee keer zo lang als breed zijn
en aan de top zijn ze onregelmatig getopt. De bloeiwijzetakken staan onder een hoek van 50° af.
Gevlekt hertshooi: De korte, stijve bloeiwijzetakken staan schuin omhoog. De gele bloemen zijn 1,8-2 cm. De korte kelkbladen hebben een gave rand, zijn minder dan twee keer zo lang als breed en met zwarte klieren. Op de randen van de kroonbladen zitten geen zwarte punten. Door te wrijven pers je uit de bloemknoppen een paars vocht. Gevlekt hertshooi onderscheidt zich doordat de kelkbladen minder dan twee keer zo lang als breed zijn en de top heeft een gave rand. De bloeiwijzetakken staan onder een hoek van 30° af.
Kantig hertshooi
|
|
|
|
|
|
Gevlekt hertshooi
|
|
|
|
|
|
Vruchten: Een doosvrucht. De vaak paars aangelopen vruchten hebben hoogtestrepen. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig.
Kantig hertshooi
|
|
|
|
|
Gevlekt hertshooi
|
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem: Zonnige of soms licht beschaduwde plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselrijke, grazige grond (leem en zand).
Groeiplaatsen: Kantig hertshooi: Grasland (hooiland en weiland), bossen (lichte bossen), bosranden, struwelen, heide, bermen (o.a. op taluds van nieuwe wegen), waterkanten (o.a. langs greppels), braakliggende grond, afgravingen (zandgroeven en leemgroeven) en
langs spoorwegen
(spoordijken).
Gevlekt hertshooi: Grasland, bosranden, bossen (open plekken), bermen en waterkanten (beekoevers, vaak in heuvelachtig of bergachtig terrein).
Verspreiding
Wereld: Hypericum maculatum: West- en Midden-Europa.
Kantig hertshooi: West- en Midden-Europa.
Gevlekt hertshooi: West- en Midden-Europa.
Frans hertshooi: West- en Midden-Europa.
Hypericum maculatum
Kantig hertshooi
Gevlekt hertshooi
Frans hertshooi
Nederland: Kantig hertshooi: Vrij algemeen in Zuid-Limburg, in het oosten en midden en in het rivierengebied. Zeldzaam in Zeeland, in laagveengebieden en in het noordelijk zeekleigebied. Elders zeer zeldzaam.
Gevlekt hertshooi: Zeer zeldzaam in Zuid-Limburg.
Frans hertshooi: Vrij algemeen.
Kantig hertshooi
Gevlekt hertshooi
Frans hertshooi
Vlaanderen: Kantig hertshooi: Vrij algemeen, maar veel zeldzamer in het kustgebied.
Gevlekt hertshooi: Zeldzaam.
Frans hertshooi: Vrij algemeen.
Wallonië: Kantig hertshooi: Vrij algemeen.
Gevlekt hertshooi: Zeldzaam.
Frans hertshooi: Vrij zeldzaam.
Hypericum maculatum
Kantig hertshooi
Gevlekt hertshooi
Frans hertshooi
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
|
|
|
|
|
2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
