Kattendoorn en Kruipend stalkruid - Ononis spinosa

Frysk-Katteneil en Dúnkatteneil

English-Spiny Restharrow and Common Restharrow

Français-Bugrane épineuse et Bugrane rampante

Deutsch-Dornige Hauhechel und Kriechende Hauhechel

Synoniemen-Ononis repens, Ononis campestris, Ononis arvensis, Ononis repens subsp. repens, Ononis repens subsp. spinosa

Familie-Fabaceae (Vlinderbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Ononis is afgeleid van het Griekse onos (ezel), omdat de plant door ezels gegeten wordt. Repens betekent kruipend en spinosa is met dorens.

Ondersoorten-Kattendoorn (Ononis spinosa subsp. spinosa) en Kruipend stalkruid (Ononis spinosa subsp. procurrens).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Chamaefyt of hemikryptofyt.

Hoofdbloei-Juni t/m september.

Afmeting-10-60 cm.

Kattendoorn

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Kruipend stalkruid

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	kuleuven-kulak.be/bioweb

Wortels-Met wortelknolletjes.

herbariaunited.org	bisque.cyverse.org - cc by-nc 3.0
lod.ansp.org - cc by-nc 3.0	bisque.cyverse.org - cc by-nc 3.0

Stengels-Kattendoorn-De rechtopstaande, opstijgende of liggende stengels verhouten en wortelen niet aan de voet. De jonge takken zijn begroeid met enige verspreide haren en twee dichte haarrijen, die per stengellid van plaats wisselen. De dorens groeien vaak in paren bij elkaar. Deze zijn vanaf de bloeitijd fors ontwikkeld. In de winter sterven de takken bovengronds af.
Kruipend stalkruid-De vaak wortelende, liggende of soms rechtop staande stengels zijn wollig behaard. Ze kruipen onder de grond en verhouten aan de voet. Jonge stengels zijn rondom behaard. Meestal zonder doorns en als ze er al zijn dan zijn ze zwak en zacht en niet met twee bij elkaar.

Kattendoorn

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Kruipend stalkruid

© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl	Mieoli - cc by-sa 3.0
kuleuven-kulak.be/bioweb	kuleuven-kulak.be/bioweb

Bladeren-Kattendoorn-De verspreidstaande tot 3,5 cm lange, bijna kale bladeren (weinig klierharen) zijn meestal drietallig. De deelblaadjes zijn lijnvormig tot eirond, getand en met vaak een spitse top.
Kruipend stalkruid-De enkelvoudige tot drietallige bladeren zijn kleverig door klierharen. De drie tot vijf deelblaadjes zijn eirond tot langwerpig met meestal een stompe top. Ze ruiken naar bokken.

Kattendoorn

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Kruipend stalkruid

Adrie van Heerden - verspreidingsatlas.nl	kuleuven-kulak.be/bioweb
kuleuven-kulak.be/bioweb	kuleuven-kulak.be/bioweb

Bloemen-Kattendoorn-Tweeslachtig. De bloemen (1-2 cm) vormen losbloemige, bebladerde trossen in de oksels van de bovenste stengelbladeren. De kort gesteelde bloemen zijn roze, roodpaars of zelden wit. De grote, rechtopstaande vlag is min of meer rond. De top van de kiel komt tot voorbij de zwaarden. Bloemen met vijf kroonbladen, vijf kelktanden, een bovenstandig vruchtbeginsel en een stijl met twee stempels. De tien meeldraden in de kiel zijn vergroeid tot een buis.
Kruipend stalkruid-De bloemen groeien in losbloemige, bebladerde pluimen. Ze zijn roze, paarsig of zelden wit en worden 1½-2 cm (ze zijn iets groter dan die van Kattendoorn). De top van de kiel komt niet voorbij de zwaarden (de vleugels zijn even lang als de kiel).

Kattendoorn

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Kruipend stalkruid

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Joop Verburg - verspreidingsatlas.nl
kuleuven-kulak.be/bioweb	kuleuven-kulak.be/bioweb

Vruchten en zaden-Kattendoorn-Een doosvrucht. De 0,6-1 cm lange peulen zijn even lang of langer dan de kelk. De zaden zijn kortlevend (één tot vijf jaar). Tweezaadlobbig.
Kruipend stalkruid-De 5-7 mm lange peul is korter dan de kelk. De kelk groeit na de bloei uit en omsluit de peul.

Biotoop

Bodem-Kattendoorn-Zonnige plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, niet tot matig bemeste, kalkrijke grond. De soort verdraagt enig zout (zand, zavel, löss, mergel en stenige plaatsen).
Kruipend stalkruid-Zonnige, vaak wat open plaatsen op droge tot matig vochtige, voedselarme tot matig voedselrijke, goed doorlatende, neutrale tot kalkrijke grond (zand, leem, zavel en mergel).

Groeiplaatsen-Kattendoorn-Grazige ruigten, hellingen, bermen, rotsachtige plaatsen, kalkgrasland, vochtig licht bemest grasland, duinen, spoordijken, rivier-, kanaal- en polderdijken, langs kreken, langs drinkpoelen, lage zandheuveltjes in uiterwaarden, langs het IJsselmeer en bovenranden van kwelders (schorren).
Kruipend stalkruid-Kalkrijke mosduinen, duingrasland, bermen, zandige plekken in grasland, uiterwaarden, kalkgrasland, spoorbermen, spoorwegterreinen, opgespoten grond, zandige dijken en hellingen.

Verspreiding

Wereld-Kattendoorn-West-, Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot in Zuid-Scandinavië.

Kruipend stalkruid-Voornamelijk in West-Europa.

Nederland-Kattendoorn-Inheems. Vrij algemeen.

Kruipend stalkruid-Inheems. Vrij zeldzaam.

Vlaanderen-Kattendoorn-Inheems. Zeldzaam.

Kruipend stalkruid-Inheems. Zeldzaam.

Wallonië-Kattendoorn-Inheems. Vrij algemeen.

Kruipend stalkruid-Inheems. Vrij algemeen.

2001-2023 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl