Knolsteenbreek - Saxifraga granulata
Haarlems klokkenspel - Saxifraga granulata
  var. plena

Frysk Stienbrekker en Haarlimmer klokkespul

English Meadow Saxifrage

Français Saxifrage granulé

Deutsch Knöllchensteinbrech

Synoniemen Haarlemmer klokkenspel

Familie Saxifragaceae (Steenbreekfamilie)

Naamgeving (Etymologie) Saxifraga komt van het Latijnse saxum (rots) en frangere (breken). Veel soorten groeien in scheuren en spleten van rotsen en men meende dat de planten het gesteente tijdens de groei had laten barsten. Granulata betekent met korreltjes en be betekenis van plena is dubbele bloem.

Opmerking Haarlems klokkenspel (Saxifraga granulata var. plena) is een gekweekte vorm met gevulde bloemen.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur Overblijvend.

Plantvorm Hemikryptofyt.

Hoofdbloei Mei en juni.

Afmeting 15-50 cm.

Knolsteenbreek


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Christian Fischer - cc by-sa 3.0

Haarlems klokkenspel

© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl


Hinko Talsma - cc by-nc-sa-3.0


Jan Ligtenberg - cc by 3.0


Marc Budding - cc by-nc-nd 3.0

Wortels Aan de stengelvoet groeien knolletjes, die net boven of soms net onder de grond zitten.


© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl


herbariaunited.org


herbariaunited.org


herbariaunited.org

Stengels De rechtopstaande stengels zijn enigszins kleverig door klierharen. Bovenaan zijn ze vertakt.

Knolsteenbreek


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Haarlems klokkenspel

Martin Bunnik - verspreidingsatlas.nl


J. Dolstra - cc by-nc-sa-3.0


Andre Hos - cc by-nc-nd 3.0


Andre Hos - cc by-nc-nd 3.0

Bladeren Een wintergroen wortelrozet. De rozetbladen en de onderste stengelbladen zijn behaard. Ze zijn rond-niervormig, kroezig gekarteld-gelobd en 1-3 cm. De bovenste bladen zijn smaller, wigvormig-rondachtig, getand of gelobd. Ze staan waaiervormig wijd uiteen.

Knolsteenbreek


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Haarlems klokkenspel

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl

© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl


Theo Westra - cc by-nc-nd 3.0


Ruud van Middelkoop - cc by-nc-nd 3.0

Bloemen Tweeslachtig. Een losse, armbloemige, min of meer schermvormige bloeiwijze. De 1-1½ cm grote bloemen hebben vijf witte, langwerpige kroonbladen, die drie keer zo lang zijn als de langwerpige kelkslippen. Het vruchtbeginsel is halfonderstandig.
Haarlems klokkenspel-De planten hebben gevulde, witte bloemen doordat de meeldraden zijn veranderd in vele kroonbladen.

Knolsteenbreek


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl


Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Haarlems klokkenspel

© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl

© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl


Joop Scheijbeler - cc by-nc-nd 3.0


R Luntz - cc by-nc-nd 3.0

Vruchten en zaden Een doosvrucht. Vruchten met stoffijne zaden. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig.
Haarlems klokkenspel-Geen vruchten. Vermeerdering geschiedt uitsluitend via de wortelknolletjes.


Malcolm Storey - bioimages.org.uk - cc by-nc-sa-2.0 uk


Malcolm Storey - bioimages.org.uk - cc by-nc-sa-2.0 uk


Malcolm Storey - bioimages.org.uk - cc by-nc-sa-2.0 uk


©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Biotoop

Bodem Zonnige of half beschaduwde plaatsen op matig vochtige, matig voedselrijke, niet of matig bemeste, goed doorlatende, neutrale tot kalkhoudende grond (zand, leem, zavel, veen, lichte klei en stenige plaatsen).

Groeiplaatsen Hooiland, extensief beweid weiland, vochtig licht bemest grasland, uiterwaarden, buitenplaatsen, waterkanten, bermen, dijken, aan de voet van hellingen, bosranden, muren, wallen en langs bospaden.
Haarlems klokkenspel-Bossen, bosranden, bij buitenplaatsen op beschaduwde grazige plaatsen en binnenduinrandbossen.

Verspreiding

Wereld Oorspronkelijk uit Europa en Marokko.

Nederland Inheems. Zeldzaam
Haarlems klokkenspel-Ingeburgerd in de 19de eeuw. Zeldzaam.


Knolsteenbreek


Haarlems klokkenspel

Vlaanderen Inheems. Vrij algemeen.
Haarlems klokkenspel-Niet in Vlaanderen.

Wallonië Inheems. Vrij zeldzaam.
Haarlems klokkenspel-Niet in Wallonië.


biodiversite.wallonie.be

Toepassingen

De kleine knolletjes onderaan de stengel werden volgens de tekenleer in verband gebracht met gal- en nierstenen. Uit de knolletjes werd een extract gemaakt dat werd gebruikt om deze uit het lichaam te verwijderen. In Rusland geloofde men dat de plant dode geesten uit hun graven kon bevrijden.

2001-2025 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl