|
|
Wilde planten in Nederland en België |
|
Knolsteenbreek en Haarlems klokkenspel - Saxifraga granulata
Frysk-Stienbrekker en Haarlimmer klokkespul
English-Meadow Saxifrage
Français-Saxifrage granulé
Deutsch-Knöllchensteinbrech
Synoniemen-Haarlemmer klokkenspel
Familie-Saxifragaceae (Steenbreekfamilie)
Naamgeving (Etymologie)-Saxifraga komt van het Latijnse saxum (rots) en frangere (breken). Veel soorten groeien in scheuren en spleten van rotsen en men meende dat de planten het gesteente tijdens de groei had laten barsten. Granulata betekent met korreltjes en be betekenis van plena is dubbele bloem.
Opmerking-Haarlems klokkenspel (Saxifraga granulata var. plena) is een gekweekte vorm met gevulde bloemen van Knolsteenbreek.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur-Overblijvend.
Plantvorm-Hemikryptofyt.
Hoofdbloei-Mei en juni.
Afmeting-15-50 cm.
Knolsteenbreek
|
|
|
|
|
|
 © Willem Braam - verspreidingsatlas.nl |
|
|
|
|
Wortels-Aan de stengelvoet groeien knolletjes, die net boven of soms net onder de grond zitten.
|
|
|
|
|
|
Stengels-De rechtopstaande stengels zijn enigszins kleverig door klierharen. Bovenaan zijn ze vertakt.
Knolsteenbreek
|
|
|
|
|
|
 © Martin Bunnik - verspreidingsatlas.nl |
|
|
|
|
Bladeren-Een wintergroen wortelrozet. De rozetbladen en de onderste stengelbladen zijn behaard. Ze zijn rond-niervormig, kroezig gekarteld-gelobd en 1-3 cm. De bovenste bladen zijn smaller, wigvormig-rondachtig, getand of gelobd. Ze staan waaiervormig wijd uiteen.
Knolsteenbreek
|
|
|
|
|
|
 © Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl |  © Willem Braam - verspreidingsatlas.nl |
|
|
|
Bloemen-Tweeslachtig. Een losse, armbloemige, min of meer schermvormige bloeiwijze. De 1-1½ cm grote bloemen hebben vijf witte, langwerpige kroonbladen, die drie keer zo lang zijn als de langwerpige kelkslippen. Het vruchtbeginsel is halfonderstandig.
Haarlems klokkenspel-De planten hebben gevulde, witte bloemen doordat de meeldraden zijn veranderd in vele kroonbladen.
Knolsteenbreek
|
|
|
|
|
|
 © Willem Braam - verspreidingsatlas.nl |  © Willem Braam - verspreidingsatlas.nl |
|
|
|
Vruchten en zaden-Een doosvrucht. Vruchten met stoffijne zaden. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig.
Haarlems klokkenspel-Geen vruchten. Vermeerdering geschiedt uitsluitend via de wortelknolletjes.
|
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem-Zonnige tot half beschaduwde plaatsen op matig vochtige, matig voedselrijke, niet of matig bemeste, goed doorlatende, neutrale tot kalkhoudende grond (zand, leem, zavel, veen, lichte klei en stenige plaatsen).
Groeiplaatsen-Hooiland, extensief beweid weiland, vochtig licht bemest grasland, uiterwaarden, buitenplaatsen, waterkanten, bermen, dijken, aan de voet van hellingen, bosranden, muren, wallen en langs bospaden.
Haarlems klokkenspel-Bossen, bosranden, bij buitenplaatsen op beschaduwde grazige plaatsen en binnenduinrandbossen.
Verspreiding
Wereld-Oorspronkelijk uit Europa en Marokko.
Nederland-Inheems. Zeldzaam
Haarlems klokkenspel-Ingeburgerd in de 19de eeuw. Zeldzaam.
Vlaanderen-Inheems. Vrij algemeen.
Haarlems klokkenspel-Niet in Vlaanderen.
Wallonië-Inheems. Vrij zeldzaam.
Haarlems klokkenspel-Niet in Wallonië.
Toepassingen
De kleine knolletjes onderaan de stengel werden volgens de tekenleer in verband gebracht met gal- en nierstenen. Uit de knolletjes werd een extract gemaakt dat werd gebruikt om deze uit het lichaam te verwijderen. In Rusland geloofde men dat de plant dode geesten uit hun graven kon bevrijden.
©2001-2023 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
