Knopig helmkruid - Scrophularia nodosa

Naamgeving (Etymologie)-Scrophularia is afgeleid van scrophula (krop of halszweer), vanwege het vroegere gebruik om kropgezwellen (scrofulose, een varkensziekte) te genezen. Nodosa betekent knopig.

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Wortels-Een korte, horizontale, raapvormige (knolvormige) en knoestige wortelstok.

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Stengels-De rechtopstaande, kale stengels zijn vierhoekig (met scherpe hoeken). Ze zijn nauwelijks of smal gevleugeld.

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bladeren-De kruisgewijs tegenoverstaande bladen zijn eirond tot langwerpig (lancetvormig) en hebben een iets hartvormige, afgeronde of kort wigvormige voet en een spitse top. Ze zijn dubbel of onregelmatig gezaagd en donkergroen van kleur.

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bloemen-Tweeslachtig. De bloemen vormen een eindelingse pluim. De 7-9 mm grote, helmvormige bloemen zijn roodbruin of groengeel. De vijf kroonbladen zijn vergroeid. De bovenlip bestaat uit twee vergroeide kroonbladen.. De kelkslippen zijn eirond en hebben een smalle (tot 0,3 mm brede), vliezige rand. Iedere bloem heeft vier meeldraden, waarvan twee wat langer zijn dan de andere twee. Het vruchtbeginsel is bovenstandig met een stijl en twee stempels.

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
© Han Beeuwkes - verspreidingsatlas.nl	Fornax - cc by-sa 3.0

Vruchten en zaden-Een tweehokkige doosvrucht. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig.

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
u ©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bodem-Zonnige of licht beschaduwde, open plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselarme tot voedselrijke, humeuze, zwak zure tot neutrale grond (zand, leem, löss, lemige klei en zavel).

Groeiplaatsen-Langs bospaden, bosranden, houtwallen, hakhout, struwelen, heggen, kapvlakten, waterkanten, bermen, zandafgravingen, parken en spoorbermen.

Tegenwoordig wordt het kruid nog gebruikt bij borst- en bindvliesontsteking. Vanwege de knobbelige wortels werd de plant tegen allerlei ziekten gebruikt waar knobbels en gezwellen optraden, zoals aambeien en aandoeningen van de lymfeklieren. Het feit dat de wortels eetbaar zijn, was van groot belang voor de troepen van kardinaal Richelieu toen ze in 1628 het stadje La Rochelle verdedigden. Ze doorstonden het beleg op een dieet van louter Helmkruid. Ter ere hiervan wordt Helmkruid in het Frans ook wel Herbe de siege genoemd.