Koolzaad - Brassica napus

Frysk: Koalsied

English: Rape

Français: Navet

Deutsch: Raps

Synoniemen:

Familie: Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Brassica stamt af van het Griekse prasikê (groente bij uitnemendheid). Napus betekent raap.

Opmerking: Koolzaad is vermoedelijk ontstaan als een bastaard van Wilde kool en Raapzaad.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Eenjarig of tweejarig

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Therofyt.

Bloeimaanden: April, mei, juni, juli en augustus.

Afmeting: 60-120 cm.

Wortels: Een penwortel.

Stengels: De rechtopstaande stengels zijn vertakt.

Bladeren: De blauwgroene bladeren zijn kaal of aan de onderkant groeien enkele haren langs de middennerf. Ze zijn veerdelig met aan beide kanten één tot vier eivormige zijslippen en een veel grotere eindlob. De onderste bladeren zijn gesteeld, de bovenste stengelomvattend.

Bloemen: Tweeslachtig. De gele bloemen zijn 1,4-2,5 cm. De kroonbladen zijn dubbel zo lang als de schuin afstaande kelkbladen. De bloemsteel is iets langer dan de bloem. De bloemen komen niet boven de knoppen uit.

Vruchten: Een doosvrucht. De hauwen zijn 5-10 cm lang en 2½-4 mm breed. Ze zijn lijnvormig, bijna recht en met een slanke snavel (0,8 tot soms 2½ cm). Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem: Zonnige, open plaatsen op vochtige, voedselrijke, omgewerkte grond (zand, leem, zavel en klei).

Groeiplaatsen: Braakliggende grond, waterkanten (rivieren en sloten), ruderale plaatsen, ruigten (voedselrijke ruigten), bermen en dijken (omgewerkte plaatsen) en langs spoorwegen (spoorbermen).

Verspreiding

Wereld: Op veel plaatsen verwilderd en plaatselijk ingeburgerd.

Nederland: Algemeen.

Vlaanderen: Algemeen. Mogelijk plaatselijk  ingeburgerd.
Wallonië: Vrij algemeen. Mogelijk plaatselijk  ingeburgerd.

Toepassingen

De plant wordt in verschillende vormen gekweekt als groente (o.m. knolraap) en om de zaden (raapolie).

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Flora Batava, deel 4, Jan Kops (1822)	Cruijdeboek, deel 5, Rembert Dodoens. Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt (1554)
Brassica napus var. rapa Naturalis Biodiversity Center	Medizinal Pflanzen, deel 1, F.E. Köhler, W. Müller (1887)
Die officinellen Pflanzen der Pharmacopoea Germanica, F.G. Kohl (1891-1895)	New Kreüterbuch, L. Fuchs (1543)
Herbarium Blackwellianum, deel 3, E. Blackwell (1757) Herbarium Blackwellianum, deel 5, E. Blackwell (1765)	Atlas des plantes de France, deel 2, Amédée Masclef (1890)
Bunias sive napus en Bunias sylvestris napus flore luteo Plantarum seu stirpium icones, deel 1, M. de Lobel (1581)	Flore médicale, deel 5, F.P. Chaumeton (1831)
Botanische Unterhaltungen zum Verständniß der heimathlichen Flora, B.A. Auerswald en E.A. Roßmäßler (1858)	Das Pflanzenreich, Cruciferae - Brassiceae Sub-tribe I-II, deel 105, H.G.A. Engler (1919)
English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 1, J.E. Sowerby (1863)	A curious herbal, deel 1, E. Blackwell (1737) A curious herbal, deel 2, E. Blackwell (1739)
Nouvelle iconographie fourragère (Atlas) J. Gourdon, P. Naudin (1865-1871)

2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL