Kruisbes - Ribes uva-crispa

Frysk-Krúsbei

English-Gooseberry

Français-Groseillier à maquereau

Deutsch-Stachelbeere

Synoniemen-Ribes grossularia, Stekelbes

Familie-Grossulariaceae (Ribesfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Ribes is mogelijk door verwarring aan zijn naam gekomen. Ribas is de naam van een soort rabarber uit Libanon, Rheum Ribas, die door de Arabieren al heel vroeg als geneeskrachtig en laxerend kruid werd gekweekt. Toen de Arabieren in het door hen veroverde Spanje geen ribas aantroffen droegen ze de naam over op de ook zuur smakende aalbes waaruit eerst ribos en tenslotte ribes ontstond. Door anderen wordt de naam als een verlatijnste vorm van Riebs beschouwd, een oud Duits woord voor de ribes. Uva-crispa komt van uva (druif) en crispa (kroezen of gekruld).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Fanerofyt.

Hoofdbloei-April.

Afmeting-60-120 cm

Takken-De takken zijn sterk vertakt, met één tot drie stekels op een gemeenschappelijke voet.

Bladeren-De bladen zijn ongeveer 3 cm breed, rondachtig, diep ingesneden, met drie tot vijf lobben en van onderen (evenals de bladstelen) zacht behaard.

Bloemen-Tweeslachtig. De hangende bloemen groeien in groepjes van één tot drie. Ze zijn geelgroen, paars- of rozeachtig groen en vaak een paarsige rand. De teruggeslagen kelkslippen zijn langwerpig tot eirond en hebben dezelfde kleur als de kroonbladen. De kelkbuis is klokvormig. Het vruchtbeginsel is behaard.

Vruchten en zaden-Een bes. De bessen zijn eivormig, groenachtig geel of paarsrood, groen gestreept, netvormig getekend, borstelig behaard of soms kaal en worden 0,5-2 cm groot. De bessen van wilde soorten zijn duidelijk kleiner. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem-Licht of halfbeschaduwde, soms zonnige plaatsen op vochtige, matig voedselrijke, meestal kalkhoudende, soms zwak zure, humeuze grond (klei, leem, mergel, zand en stenige plaatsen).

Groeiplaatsen-Loofbossen, omgewerkte plaatsen in bossen, bosranden, kapvlakten, heggen, struwelen, houtwallen, oudere duinstruwelen, duinbossen, beekoevers, aan de voet van oude muren, ravijnen, in oude knotbomen en rotsachtige plaatsen.

Verspreiding

Wereld-Oorspronkelijk uit gematigde streken in Europa, Azië en Noordwest-Afrika (Atlasgebergte).

Nederland-Inheems. Algemeen.

Vlaanderen-Inheems. Algemeen.

Wallonië-Inheems. Algemeen.

Toepassingen

Voor het maken van jam worden de nog niet helemaal rijpe bessen gebruikt. Ze kunnen al in juli geplukt worden.

2001-2023 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl