Wilde planten in Nederland en België

Maasraket - Sisymbrium austriacum subsp. chrysanthum

Frysk:

English: Jeweled Rocket

Français: Sisymbre des Pyrénées

Deutsch: Österreichische Rauke

Synoniemen: Sisymbrium pyrenaicum, Sisymbrium chrysanthum, Pyrenese raket

Familie: Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Raket komt van het Franse roquette, dat is afgeleid van het Latijnse eruca, de naam voor een koolplant. Sisymbrium komt van het Oudgriekse sisymbrion, waarmee verschillende aromatische planten werden aangeduid (munt of waterkers). Austriacum betekent Oostenrijks en chrysanthum komt van het Griekse chrysos (goud) en anthemos (bloem).

Ondersoorten: Maasraket (Sisymbrium austriacum subsp. chrysanthum) en Oostenrijkse raket (Sisymbrium austriacum subsp. austriacum - Sisymbre d'Autriche).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Tweejarig of overblijvend.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Bloeimaanden: Mei, juni, juli, augustus en september.

Afmeting: 20 tot 100 cm.


© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl


© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl


Meneerke bloem - CC BY-SA 3.0


Meneerke bloem - CC BY-SA 3.0

Wortels: Lange, dikke wortels.


Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0


Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0


Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0


Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0

Stengels: De sterk vertakte stengels zijn kaal of afstaand behaard.


© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl


Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0


Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0


Alain Bigou - CC BY-SA 2.0 FR

Bladeren: De onderste bladeren zijn niet ingesneden tot gelobd, de bovenste zijn veerspletig of pijlvormig. Ze bestaan uit drie tot zes paar bladslippen. Deze zijn langwerpig tot driehoekig getand en de eindslip is smal tot breed driehoekig.


© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl


© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl


Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0


Alain Bigou - CC BY-SA 2.0 FR

Bloemen: Tweeslachtig. De heldergele bloemen zijn 0,7-1 cm en de stijl is 1-2 mm.
Oostenrijkse raket heeft grotere bloemen (1-1,4 cm).


© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl


Meneerke bloem - CC BY-SA 3.0


Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0


Alain Bigou - CC BY-SA 2.0 FR

Vruchten: Een doosvrucht. De omhoog staande, 1-1½ cm lange hauwen zijn enigszins schroefvormig gedraaid en staan op sterk gekromde stelen. Tweezaadlobbig.
Oostenrijkse raket heeft hauwen, die tot 5 cm lang worden op minder sterk gekromde steeltjes staan.


© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl


Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0


Florent Beck - CC BY-SA 2.0 FR


Christophe Girod - CC BY-SA 2.0 FR

Biotoop

Bodem: Zonnige plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, kalkhoudende en stenige grond, maar ook op zand en rivierklei.

Groeiplaatsen: Rivierbegeleidende ruigten, waterkanten (droogliggende oevers, tussen basaltkeien aan rivieroevers en rivierstrandjes bestaande uit grind of zand), ruderale plaatsen, ruigten (kalkrijke ruigten), afgravingen (drooggelopen plekken in klei-, mergel- en grindgroeven) en onder overhangende rotsen.
Oostenrijkse raket: Op kalkrotsen en andere rotsachtige plaatsen.

Verspreiding

Wereld: Maasraket: Oorspronkelijk uit de Pyreneeën en een aantal andere ver uiteengelegen gebieden in Zuid- en Midden-Europese gebergten. Ingeburgerd in Nederland en België.
Oostenrijkse raket: Bergstreken in Midden- en Zuid-Europa

Maasraket

Oostenrijkse raket

Nederland: Maasraket: Plaatselijk vrij algemeen in Limburg. Zeer zeldzaam elders in het zuidoosten en in de duinstreek.
Oostenrijkse raket: Niet in Nederland.

Maasraket

Vlaanderen: Maasraket: Zeldzaam, maar plaatselijk vrij algemeen langs de Maas.
Oostenrijkse raket: Niet in Vlaanderen.
Wallonië: Maasraket: Ingeburgerd langs de Maas en de Vesder. Al sinds de negentiende eeuw ingeburgerd langs de Vesder.
Oostenrijkse raket: Zeldzaam in het Maasgebied.

Maasraket

Oostenrijkse raket

Wetenswaardigheden

Sinds het eind van de negentiende eeuw is Maasraket bekend van de oevers van de Maas en de Vesder, een zijrivier van de Maas. In België werd de plant aangevoerd naar wolverwerkende industrieën langs de Maas en de Vesder. Via de Maas werd de soort naar Nederland gebracht. Hier werd de plant voor het eerst gevonden in 1913 bij Eijsden.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).


Iconographia botanica seu plantae criticae, H.G.L. Reichenbach (1823-1832)


Florae Austriaceae, deel 3, N.J. von Jacquin (1775)


Icones plantarum rariorum, N.J. von Jacquin, deel 1 (1781-1786)


Fig. 1
Flora Pedemontana, deel 3, C. Allioni (1785)

2001-2021 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL