Middelste teunisbloem - Oenothera biennis

Frysk Nachtlampke

English Common Evening-primrose

Français Onagre bisannuelle

Deutsch Gemeine Nachtkerze

Synoniemen Gewone teunisbloem

Familie Onagraceae (Teunisbloemfamilie)

Naamgeving (Etymologie) Teunisbloem is waarschijnlijk genoemd naar Sint Antonius van Padua. Op 13 juni wordt in veel katholieke landen het feest van Sint Antonius gevierd. De plant begint omstreeks deze tijd te bloeien. Oenothera is genoemd naar een Oudgriekse plant (Oinothèras) waarvan men de wortel opkookte tot een brouwsel dat sterk naar wijn rook. Biennis betekent tweejarig.

Opmerking De omgrenzing van de verschillende soorten Teunisbloem is zeer ingewikkeld, o.a. doordat soorten kunnen muteren als gevolg van veranderende omstandigheden. Behalve de Teunisbloemen, die je op op deze website kunt vinden zijn er dus nog andere soorten en microsoorten, die hier vanwege de complexiteit niet worden besproken. Middelste teunisbloem kan gemakkelijk een hybride vormen met Grote teunisbloem, wat de determinatie nog lastiger maakt.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur Tweejarig.

Plantvorm Hemikryptofyt.

Hoofdbloei Juni t/m september.

Afmeting 50-150 cm.

Wortels Een dikke, vlezige penwortel.

Stengels De forse, rechtopstaande en behaarde stengels hebben geen rode knobbeltjes, behalve aan de voet en aan oude takken. De rechte haren groeien op het bovenste stengeldeel niet op rode knobbels.

Bladeren De verspreidstaande, langwerpige bladeren zijn zwak getand tot vrijwel gaafrandig. De rozetbladen bollen enigszins op tussen de nerven en zijn soms aan de voet grof getand. De rozetbladen en de onderste stengelbladen hebben een vrij lange, gevleugelde steel. De andere bladen hebben een korte steel. De stengelbladen zijn vlak.

Bloemen Tweeslachtig. Op de bloeiwijze-as groeien rechte haren (niet op rode knobbels). Iedere bloem staat in de oksel van een schutblad. De knoppen zijn geheel groen. De vier kroonbladen zijn 0,6-3 cm. Het onderstandig vruchtbeginsel is buisvormig, vierhokkig en min of meer vierkantig. De stijl met de vier stempels wordt tot 1½ cm lang en is korter dan de acht meeldraden. De kelkbladen zijn helemaal groen (niet rood gestreept). De kelkbuis is minder dan twee keer zo lang als de kelkslippen. Bij de gesloten bloemknop staan de topspitsjes van de kelkbladen evenwijdig. Het vruchtbeginsel heeft geen rode knobbeltjes. De geurende bloemen openen zich 's avonds.

Vruchten en zaden Een doosvrucht. De vruchten zijn helemaal groen. Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem Zonnige, open plaatsen op droge, voedselarme tot matig voedselrijke, kalkhoudende, vaak omgewerkte (verstoorde) grond (zand en stenige plaatsen, soms op zavel of mergel).

Groeiplaatsen Omgewerkte grond, bermen, duindoornstruwelen, dijken, kalkrijke ruigten, zand- en steengroeven, spoorwegterreinen, haven- en industrieterreinen, bouwterreinen, bij steenfabrieken, braakliggende grond, ruderale plaatsen, opgespoten grond en stortplaatsen.

Verspreiding

Wereld De voorouders van de Middelste teunisbloem werden begin 17de eeuw ingevoerd vanuit Noord-Amerika. In Europa heeft de plant zich tot een andere soort ontwikkeld.

Nederland Ingeburgerd in de 17de eeuw. Algemeen.

Vlaanderen Ingeburgerd in de 18de eeuw. Algemeen.
Wallonië Ingeburgerd. Vrij zeldzaam.

Toepassingen

Mogelijk is de soort enkele eeuwen geleden in Europa ontstaan uit vanuit Amerika ingevoerde planten. Deze plant wordt ook wel gekweekt om zijn oliehoudende zaden. De olie wordt o.a. gebruikt in de cosmetica-industrie. Teunisbloemolie helpt ook bij menstruele klachten. De wortels smaken enigszins naar pastinaak, de gedroogde zaden zijn eetbaar vanwege de gezonde olie en de (zoete) bloemen worden wel in salades gebruikt. Ook wordt er uit de bloemen een gele verfstof gemaakt.

2001-2025 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl