Moeraskartelblad - Pedicularis palustris

Frysk Reade rinkelbel

English Marsh Lousewort

Français Pédiculaire des marais

Deutsch Sumpf-Läusekraut

Synoniemen Pedicularis palustris subsp. opsiantha

Familie Orobanchaceae (Bremraapfamilie)

Naamgeving (Etymologie) Pedicularis komt van het Latijnse pediculus (luis), omdat men dacht dat de gedroogde planten in het hooi, aan het vee luizen zouden geven. Palustris betekent het moeras bewonend.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur Eenjarig, maar meestal tweejarig.

Plantvorm Hemikryptofyt.

Hoofdbloei Mei t/m juli, maar eenjarige planten bloeien in de herfst.

Afmeting 15-50 cm, maar soms tot 70 cm.

Wortels Een penworteltje met bijwortels.

Stengels Er is maar één rechtopstaande, geribde stengel met schuin omhoogstaande zijtakken. Ze zijn vrijwel kaal, donkergroen en vaak paars aangelopen. Er zijn geen op de grond liggende zijstengels.

Bladeren De plant vormt eerst een bladrozet. De driehoekig-langwerpige bladen zijn fijn veerdelig en de bladrand is sterk gekarteld.. De stengelbladen staan meestal verspreid, maar soms ook tegenover elkaar of in kransen.

Bloemen Tweeslachtig. De bloemen groeien schuin opzij gericht in de oksels van schutbladen, die minstens even lang zijn als de bloemen. De bloemkroon is meestal roze-rood (zelden lichtpaars of geelachtig of wit) en 1,5-2½ cm. De keel is gesloten (de onderlip is even lang als de bovenlip en ligt er vrijwel tegenaan). De bovenlip is vrijwel recht en heeft aan beide kanten twee kleine tanden (één bij de top en één op de helft.) De onderlip is gewimperd. De van buiten behaarde kelk is tweespletig, met bladachtige, gekroesde slippen. Elke bloem heeft vier meeldraden en een bovenstandig vruchtbeginsel met een stijl en stempel.

Vruchten en zaden De doosvrucht steekt boven de kelk uit. De zaden zijn kortlevend (1-5 jaar). Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem Zonnige, vrij open plaatsen op natte, matig voedselarme, zwak zure grond (venige of humeuze grond. zand, beekklei, komklei en veen). Moeraskartelblad is een halfparasiet, die woekert op de wortels van grassen en cypergrassen.

Groeiplaatsen Heide, venen, trilveenmoerassen, waterkanten, hooiland en duinvalleien.

Verspreiding

Wereld Koude en gematigde streken in Europa en Azië en in Oost-Canada (New-Foundland).

Nederland Inheems. Vrij zeldzaam.

Vlaanderen Inheems. Zeldzaam.
Wallonië Inheems. Zeer zeldzaam.

2001-2025 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl