Muurleeuwenbek - Cymbalaria muralis

Frysk: Muorreliuwebekje

English: Ivy-leaved Toadflax

Français: Linaire cymbalaire

Deutsch: Mauer-Zimbelkraut

Synoniemen: Linaria cymbalaria, Antirrhinum cymbalaria

Familie: Plantaginaceae (Weegbreefamilie)

Naamgeving (Etymologie): Cymbalaria komt van kymbalon (bekken of boot), het blad is in het midden verdiept, of naar de beweging van de bloemsteel na de bloei, die kromt zich van het licht af en lijkt zo op een gebaar van een trommelslager. Muralis betekent op of bij muren groeiend.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Overblijvend.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Bloeimaanden: Mei, juni, juli, augustus en september.

Afmeting: 15-60 cm.

Wortels: Muurleeuwenbek wortelt op de knopen.

Stengels: De kruipende stengels zijn kaal, iets vlezig en slank. Muurleeuwenbek vormt plakkaten.

Bladeren: De verspreidstaande bladeren zijn lang gesteeld, rondachtig-hartvormig, met vijf tot negen lobben met aan de top een stekelpuntje. Ze zijn van onderen vaak paarsig. De bladrand is gaaf.

Bloemen: Tweeslachtig. De lang gesteelde bloemen staan afzonderlijk in de bladoksels. De kroon is tweelippig, blauwpaars en 0,9-1½ cm lang. De bovenlip heeft een paar donkere strepen (honingmerk). Op het gehemelte zitten twee gele vlekken. De kelk is vijfdelig. De spoor is stomp en 1½-3 mm lang. Na de bloei kromt de bloemsteel zich van het licht af. Er zijn vier met de kroonbladen vergroeide meeldraden en een bovenstandig vruchtbeginsel met een stijl en twee stempels.

Vruchten: Een doosvrucht. De vrucht opent zich bij rijpheid aan de top. De zaden hebben een patroon van mazen en heen en weer slingerende richeltjes. Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem: Zonnige tot licht beschaduwde, warme, open plaatsen op vochtige tot matig droge, voedselarme tot matig voedselrijke en meestal kalkrijke, stenige of rotsachtige grond.

Groeiplaatsen: Oude muren (gemetseld met kalkrijke mortel), beschaduwde, kalkrijke rotsen, waterkanten (beekbeschoeiingen), rivierdijken, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), tussen straatstenen en tussen stenen van voormalige zeedijken.

Verspreiding

Wereld: Oorspronkelijk uit het noorden en midden van Italië en westelijk Joegoslavië. Ingeburgerd in West-, Midden- en Zuid-Europa, Noordwest-Afrika, op de Kanarische eilanden, op Madeira, in Noord-Amerika en in Australië en Nieuw-Zeeland.

Nederland: Algemeen in stedelijke gebieden. Elders zeldzamer.

Vlaanderen: Vrij algemeen in stedelijke gebieden. Zeer zeldzaam in de Kempen. Al sinds de tweede helft van de zestiende eeuw ingeburgerd in Vlaanderen.

Wallonië: Algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

© 2001-2020 K.M. Dijkstra