Wilde planten in Nederland en België

Gewone pastinaak en Brandpastinaak - Pastinaca sativa

Frysk-Bierwoartel

English-Wild Parsnip

Français-Panais et Panais urticant

Deutsch-Pastinake und Brenn-Pastinak

Synoniemen

Familie-Apiaceae (Schermbloemenfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Pastinaca is afgeleid van het Latijnse pastinum (hak of eenvoudige ploeg), omdat de wortel voor als hakvrucht wordt verbouwd. Sativa slaat op het gezaaid en verbouwd worden, dus voor voedsel. Urens betekent brandend.

Ondersoorten-Gewone pastinaak (Pastinaca sativa subsp. sativa) en Brandpastinaak (Pastinaca sativa subsp. urens).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Tweejarig of meerjarig.

Plantvorm-Hemikryptofyt.

Hoofdbloei-Juli t/m september.

Afmeting-40-100 cm.
Brandpastinaak-80-150 cm, maar soms tot 250 cm.

Gewone pastinaak

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
kuleuven-kulak.be/bioweb	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Brandpastinaak

Emmanuel Stratmains - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Michel Pansiot - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr
Erik Slootweg - cc by-nc-nd 3.0	Andre Hos - cc by-nc-nd 3.0

Wortels-Een penwortel.

Goldlocki - cc by-sa 3.0	Zyance - cc by-sa 2.5
Tiia Monto - cc by-sa 4.0	Jonathunder - cc by-sa 3.0

Stengels-De plant verspreidt een duidelijke geur. De rechtopstaande stengels zijn glanzend en hol of massief. De stengels zijn kantig, diep gegroefd, iets langer grijs behaard en bovenaan vertakt.
Brandpastinaak-De sterk vertakte stengel is onderaan minder diep gegroefd (weinig of niet gestreept of gegroefd) en meestal dicht kort grijs behaard (later kaal wordend).

Gewone pastinaak

AnRo0002 - cc0	AnRo0002 - cc0
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0	kuleuven-kulak.be/bioweb

Brandpastinaak

Bertrant Bui - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Bertrant Bui - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr
© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl

Bladeren-De bladen zijn enkel of soms dubbel geveerd. Van boven zijn ze vaak glanzig en van onderen kaal tot behaard. De deelblaadjes zijn eirond tot langwerpig, stomp of spits, vaak gelobd en ongelijk gekarteld-gezaagd.
Brandpastinaak-De plant is vaak maar weinig bebladerd.

Gewone pastinaak

kuleuven-kulak.be/bioweb	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0
Vatadoshu - cc0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Brandpastinaak

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Mathieu Menand - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr
Michel Pansiot - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Emmanuel Stratmains - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr

Bloemen-Tweeslachtig. Er zijn vijf tot twintig ongelijke schermstralen en nul tot twee afvallende omwindselbladen en omwindselblaadjes. De bloemen zijn ongeveer 1½ mm groot. De vijf gele kroonbladen zijn aan de top naar binnen omgeslagen. Iedere bloem heeft vijf meeldraden en een onderstandig vruchtbeginsel met twee stijlen.
Brandpastinaak-De schermen hebben vijf tot negen schermstralen.

Gewone pastinaak

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
kuleuven-kulak.be/bioweb	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Brandpastinaak

Jean-Claude Calais - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Michel Pansiot - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr
Emmanuel Stratmains - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Mathieu Menand - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr

Vruchten en zaden-De eivormige splitvruchten zijn afgeplat, 5-7 (-8) mm groot en met smalle vleugels. De deelvruchten zijn op de rugzijde zeer sterk afgeplat. De middelste, niet uitstekende ribben zijn slank, de zijdelingse zijn breed gevleugeld. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig.

Gewone pastinaak

kuleuven-kulak.be/bioweb	kuleuven-kulak.be/bioweb
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0	©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Brandpastinaak

Emmanuel Stratmains - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	Michel Pansiot - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr
Jean-Claude Bouzat - tela-botanica.org - cc by-sa 2.0 fr	©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Biotoop

Bodem-Zonnige plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, weinig of niet bemeste, kalkhoudende grond.

Groeiplaatsen-Bermen, dijken, duinstruweel, duinvalleien, omgewerkte grond, ruigten, braakliggende grond, steen- en kleigroeven, vochtig licht bemest grasland, hooiland, hellingen, uiterwaarden, spoorwegterreinen, industrieterreinen, mijnsteenbergen en langs kleiige sloten en kanalen.
Brandpastinaak-Rivieroevers, voedselrijke ruigten, stenige terreinen en ruderale plaatsen.

Verspreiding

Wereld-Het grootste deel van Europa, in West-Azië, Midden-Siberië en China.

Pastinaak

Gewone pastinaak

Brandpastinaak-Oorspronkelijk uit Zuidwest-Azië en Midden- en Zuidoost-Europa. Zich uitbreidend in West-Europa.

Nederland-Inheems. Algemeen.

Brandpastinaak-Ingeburgerd tussen 1975 en 1999. Zeldzaam.

Vlaanderen-Inheems. Vrij algemeen.

Brandpastinaak-Ingeburgerd. Zeldzaam.

Wallonië-Inheems. Vrij algemeen.
Brandpastinaak-Ingeburgerd. Zeldzaam.

Toepassingen

Vermeerderen: Zaaien.

2001-2023 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl