|
Naamgeving (Etymologie): De Nederlandse naam is ontstaan doordat de bloem enigzins op een pijp lijkt. Aristolochia is afgeleid van het Grieks aristos (best of uitmuntend) en locheia (geboorte) of lochos (kraamvrouw). Deze naam wijst op medicinaal gebruik en betekent zeer goed voor de bevalling, vanwege de gelijkenis van de bloem met een baarmoeder. Clematitis verwijst naar Clematis (Bosrank).
Beschrijving (Klik op een afbeelding
om te vergroten).
Levensduur: Overblijvend.
Plantvorm: Kruid.
Winterknoppen: Geofyt.
Bloeimaanden: Mei en juni.
Afmeting: 20-90 cm.
Wortels: Forse, sterk vertakte wortelstokken.
Stengels: De rechtopstaande stengels zijn rond, niet vertakt, geribd, taai,
zigzagsgewijs gebogen en met enige schubben aan de voet. De plant groeit in groepen.
Bladeren: De verspreidstaande bladeren zijn rond tot eirond met een hartvormige voet en een vrij stompe, iets uitgerande top. Ze hebben een lange steel, zijn kaal, lichtgroen en worden 6-10 cm.
Bloemen: Tweeslachtig. Bijschermen (bundels) van twee tot acht bloemen in de bladoksels. De lichtgele bloemen zijn gesteeld,
buisvormig, 2-3 cm lang met een gebogen, aan de voet een bolvormig verwijde kroonbuis en een 1-lippige zoom. De zes meeldraden zijn met de stijl onder de stempel vergroeid. Aan de binnenkant zie je schuin naar beneden staande haren. Het vruchtbeginsel is onderstandig met zes stempels.
|
© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl
|
kuleuven-kulak.be/bioweb
|
kuleuven-kulak.be/bioweb
|
kuleuven-kulak.be/bioweb
|
Vruchten: Een doosvrucht. De grote vruchten zijn eivormig tot bolrond. De plant heeft slechts zeer zelden vruchten. Tweezaadlobbig.
|
© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl
|
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0
|
Liliane Roubaudi - tela-botanica.org - CC BY-SA 2.0 FR
|
 
Digitale zadenatlas
|
Biotoop
Bodem: Zonnige tot vaak halfbeschaduwde, warme plaatsen op droge tot vochthoudende, kalkrijke, voedselrijke en dikwijls verstoorde grond (zand en klei en op stenige plaatsen).
Groeiplaatsen: Heggen, bosranden, langs eiken- en iepenbosjes (kalkrijke zomen), ruigten (langs de rivieren en in de zeeduinen), omgewerkte zandgrond, wijngaarden, bij oude kloosters, kastelen of oude boerderijen,
bermen,
rivierdijkhellingen en in de voegen van beschoeiingen.
Verspreiding
Wereld: Oorspronkelijk uit het Middellandse-Zeegebied en het Zwarte-Zeegebied. Nu ook in Zuidwest-Azië en Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot in Nederland en België.
gbif.org
Nederland: Zeldzaam in de Noord-Hollandse
duinen (plaatselijk wat meer) en langs de grote rivieren. Elders zeer zeldzaam.
Rode lijst 2012. Thans niet bedreigd. Trend sinds 1950: stabiel of toegenomen. Zeldzaam. Al voor 1500 ingevoerd (archeofyt).
verspreidingsatlas.nl
Vlaanderen: Zeer zeldzaam. Voornamelijk langs de rivieren.
Rode lijst. Zeer zeldzaam. Beschermd.
Wallonië: Zeer zeldzaam langs de grote rivieren.
Rode lijst. Met verdwijning bedreigd. Beschermd.
Toepassingen
Een extract van Pijpbloem is werkzaam tegen bloedingen, slangenbeten,
maagziekten en hoest.
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
 
Flora Batava, deel 2, Jan Kops (1807)
|
 
Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en
Latynsche beschryvingen. Deel 1 (1796)
|
  
Langhe Osterlucey
Cruijdeboek, deel 3, Rembert Dodoens. Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen (1554) |
Deutschlands flora, deel 2, J. Sturm, J.W. Sturm (1801-1802)
|
|
Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé (1885-1905)
|
Flora regni borussici, deel 5, A.G. Dietrich (1837)
|
 
Botanischer Bilderatlas nach De Candolle's Natürlichem Pflanzensystem, Carl Hoffmann (1884)
|
Botanischer Bilderatlas nach dem natürlichem Pflanzensystem, K. Hoffmann, E. Dennert (1911)
|
|
Repräsentanten einheimischer Pflanzenfamilien in bunten Wandtafeln mit erläuterndem Text, C. Bollmann (1879-1882)
|
Unsere Unkräuter, Zweite Auflage, L. Klein (1926)
|
Kräuterbuch, Unsere Heilpflanzen in Wort und Bild, Friedrich Losch (1914)
|
Sämmtliche Giftgewächse Deutschlands, E. Winkler (1853)
|
|
Plantae medicinales, deel 1, Nees von Esenbeck, M.F. Wijhe, A. Henry (1828-1833)
|
Botanische Wandtafeln, A. Peter (1901)
|
New Kreüterbuch, L. Fuchs (1543)
|
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1883)
|
|
Svensk botanik, deel 6, J.W. Palmstruch e.a. (1807)
|
Bilder ur Nordens Flora, deel 2, Carl Axel Magnus Lindman (1922-1926)
|
English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 8, J.E. Sowerby (1868)
|
British entomology, deel 8, J. Curtis (1823-1840)
|
|
A curious herbal, deel 2, E. Blackwell (1739)
|
Herbarium Blackwellianum, deel 3, E. Blackwell (1757)
|
Medical Botany, deel 1, W. Woodville, W.J. Hooker, G. Spratt (1832)
|
Flora Parisiensis, deel 1, P. Bulliard (1776-1781)
|
|
Atlas des plantes de France, deel 3, Amédée Masclef (1893)
|
Herbier de la France, deel 1, P. Bulliard (1776-1783)
|
 
Histoire naturelle des végétaux, Atlas, E. Spach, M. elle F. Legendre (1834-1847)
|
Introductio generalis in rem herbariam, deel 2, A.Q. Rivinus (1690-1777)
|
|
Aristolochia longa vulgaris
Hortus Eystettensis, deel 2, Bessler, Basilius (1620)
|
Plantarum seu stirpium icones, deel 1, M. de Lobel (1581)
|
|
|
|
