Pijpbloem - Aristolochia clematitis

Frysk: Pyptsjettel

English: Birthwort

Français: Aristoloche clématite

Deutsch: Osterluzei

Synoniemen:

Familie: Aristolochiaceae (Pijpbloemfamilie)

Naamgeving (Etymologie): De Nederlandse naam is ontstaan doordat de bloem enigzins op een pijp lijkt. Aristolochia is afgeleid van het Grieks aristos (best of uitmuntend) en locheia (geboorte) of lochos (kraamvrouw). Deze naam wijst op medicinaal gebruik en betekent zeer goed voor de bevalling, vanwege de gelijkenis van de bloem met een baarmoeder. Clematitis verwijst naar Clematis (Bosrank).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Overblijvend.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Geofyt.

Bloeimaanden: Mei en juni.

Afmeting: 20-90 cm.

Wortels: Forse, sterk vertakte wortelstokken.

Stengels: De rechtopstaande stengels zijn rond, niet vertakt, geribd, taai, zigzagsgewijs gebogen en met enige schubben aan de voet. De plant groeit in groepen.

Bladeren: De verspreidstaande bladeren zijn rond tot eirond met een hartvormige voet en een vrij stompe, iets uitgerande top. Ze hebben een lange steel, zijn kaal, lichtgroen en worden 6-10 cm.

Bloemen: Tweeslachtig. Bijschermen (bundels) van twee tot acht bloemen in de bladoksels. De lichtgele bloemen zijn gesteeld, buisvormig, 2-3 cm lang met een gebogen, aan de voet een bolvormig verwijde kroonbuis en een 1-lippige zoom. De zes meeldraden zijn met de stijl onder de stempel vergroeid. Aan de binnenkant zie je schuin naar beneden staande haren. Het vruchtbeginsel is onderstandig met zes stempels.

Vruchten: Een doosvrucht. De grote vruchten zijn eivormig tot bolrond. De plant heeft slechts zeer zelden vruchten. Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem: Zonnige tot vaak halfbeschaduwde, warme plaatsen op droge tot vochthoudende, kalkrijke, voedselrijke en dikwijls verstoorde grond (zand en klei en op stenige plaatsen).

Groeiplaatsen: Heggen, bosranden, langs eiken- en iepenbosjes (kalkrijke zomen), ruigten (langs de rivieren en in de zeeduinen), omgewerkte zandgrond, wijngaarden, bij oude kloosters, kastelen of oude boerderijen, bermen, rivierdijkhellingen en in de voegen van beschoeiingen.

Verspreiding

Wereld: Oorspronkelijk uit het Europese deel van het Middellandse-Zeegebied en het Zwarte-Zeegebied. Nu ook in West-, Midden- en Oost-Europa en Noord-Amerika

Nederland: Zeldzaam. Het meest in de Hollandse duinen en langs de grote rivieren.

Vlaanderen: Zeer zeldzaam. Voornamelijk langs de rivieren.

Wallonië: Zeer zeldzaam langs de grote rivieren.

Toepassingen

Een extract van Pijpbloem is werkzaam tegen bloedingen, slangenbeten, maagziekten en hoest.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

© 2001-2020 K.M. Dijkstra