Frysk-Pyptsjettel

English-Birthwort

Français-Aristoloche clématite

Deutsch-Osterluzei

Synoniemen

Familie-Aristolochiaceae (Pijpbloemfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-De Nederlandse naam is ontstaan doordat de bloem enigzins op een pijp lijkt. Aristolochia is afgeleid van het Grieks aristos (best of uitmuntend) en locheia (geboorte) of lochos (kraamvrouw). Deze naam wijst op medicinaal gebruik en betekent zeer goed voor de bevalling, vanwege de gelijkenis van de bloem met een baarmoeder. Clematitis verwijst naar Clematis (Bosrank).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Geofyt.

Hoofdbloei-Mei en juni.

Afmeting-20-90 cm.

Wortels-Forse, sterk vertakte, horizontaal kruipende wortelstokken.

National Museum of Natural History - cc by 3.0	National Museum of Natural History - cc by 3.0
Naturalis Biodiversity Center - cc0	Naturalis Biodiversity Center - cc0

Stengels-De rechtopstaande stengels zijn rond, niet vertakt, geribd, taai, zigzagsgewijs gebogen en met enige schubben aan de voet. Ze zijn iets gegroefd en gevuld. De steel is ongeveer half zo lang als de bladschijf. De lichtgroene en kale plant groeit in groepen.

Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	osoandino - cc by-nc 4.0
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Bladeren-Zwak giftig. De verspreidstaande bladeren zijn rond tot eirond met een hartvormige voet en een vrij stompe, iets uitgerande top. Aan de rand zijn ze ruw door kleine tandjes. Ze hebben een lange steel, zijn kaal, lichtgroen (aan de onderkant blauwgroen) en worden 6-10 cm breed.

Bloemen-Tweeslachtig. Bijschermen (bundels) van twee tot acht kortgesteelde bloemen in de bladoksels. Aan de voet van de steel zit een klein schutblaadje. De lichtgele bloemen zijn gesteeld, buisvormig, 2-3 cm lang met een gebogen, aan de voet een bolvormig verwijde kroonbuis en een éénlippige zoom. De zes meeldraden zijn met de korte, vlezige stijl (met boven een ring met 6 karteltandjes) onder de stempel vergroeid. Aan de binnenkant zie je schuin naar beneden staande haren. Het vruchtbeginsel is onderstandig met zes stempels.

Vruchten en zaden-Een doosvrucht. De grote (ongeveer zo groot als een walnoot), leerachtige vruchten zijn eivormig tot bolrond. De hangende vrucht is 6-hokkig en springt van de top af met 6 kleppen open. De zaden zitten in ieder hokje in een rij, zijn vlak, driehoekig en kastanjebruin. De zaden smaken bitter. De plant heeft echter slechts zeer zelden vruchten. Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem-Zonnige of vaak halfbeschaduwde, warme plaatsen op droge tot vochthoudende, kalkrijke, voedselrijke en dikwijls verstoorde grond (zand en klei en op stenige plaatsen).

Groeiplaatsen-Heggen, bosranden, langs kalkrijke eiken- en iepenbosjes, ruigten langs de rivieren en in de duinen, omgewerkte zandgrond, wijngaarden, bij oude kloosters, kastelen of oude boerderijen, bermen, rivierdijkhellingen en in de voegen van beschoeiingen.

Verspreiding

Wereld-Oorspronkelijk uit het Europese deel van het Middellandse-Zeegebied en het Zwarte-Zeegebied.

Nederland-Archeofyt. Zeldzaam.

Vlaanderen-Archeofyt. Zeldzaam.

Wallonië-Archeofyt. Zeer zeldzaam.

Toepassingen

Een extract van Pijpbloem is werkzaam tegen bloedingen, slangenbeten, maagziekten en hoest.

2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl