Wilde planten in Nederland en België

Nederlandse namen

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

R

S

T

U

V

W

Z

Rijsbes - Vaccinium uliginosum

Andere namen Frysk: Glop English: Bog Bilberry Français: Airelle des marais Deutsch: Rauschbeere Verouderde of andere namen:	Classificatie Klasse: Spermatopsida Orde: Ericales Familie: Ericaceae (Heifamilie) Geslacht: Vaccinium (Bosbes) Soort: Vaccinium uliginosum
Naamgeving (Etymologie): Vaccinium komt van het Latijnse woord vacca (koe) en baccinium ( bessen), een bes die graag door koeien wordt gegeten. Uliginosum betekent op vochtige plaatsen groeiend. Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten). Levensduur: Overblijvend. Plantvorm: Struik. Winterknoppen: Chamaefyt of fanerofyt. Bloeimaanden: Mei en juni, soms weer in augustus en september. Afmeting: 30-120 cm. Kesule - CC BY-SA 4.0 Banangraut - CC BY-SA 3.0 Matti Virtala - CC0 Andrea Moro - CC BY-SA 4.0 Wortels images.cyberfloralouisiana.com - CC BY-NC 3.0 usuherbarium.usu.edu - CC0-1.0 usuherbarium.usu.edu - CC0-1.0 herbariaunited.org Takken: De grijsbruine takken zijn rond. De jonge takken zijn maar weinig behaard. © Edwin de Weerd - verspreidingsatlas.nl B.gliwa - CC BY-SA 2.5 Epukas - Public Domain Bartosz Cuber - CC BY-SA 3.0 Bladeren: De bladeren hebben een gave rand. Van boven zijn ze donkergroen en van onderen blauwgroen. Ze zijn elliptisch of omgekeerd eirond en stomp. De bladrand is iets omgerold. Epukas - Public Domain Sten Porse - CC BY-SA 3.0 Maseltov - CC BY-SA 4.0 Isidre blanc - CC BY-SA 4.0 Bloemen: Tweeslachtig. De knikkende bloemen zijn vier- of vijftallig en staan alleen of met enkele bij elkaar aan korte zijtakjes. Ze zijn wit tot roze, klokvormig, 4-6 mm lang en hebben recht afstaande slippen. De kelk is gelobd. De helmknoppen hebben afstaande hoorntjes. De stijl steekt niet buiten de kroon uit. © Adrie van Heerden - verspreidingsatlas.nl © Willem Braam - verspreidingsatlas.nl © Willem Braam - verspreidingsatlas.nl © Edwin de Weerd  - verspreidingsatlas.nl Vruchten: De zwartblauwe bessen zijn 0,6 tot 1 cm. Ze bevatten kleurloos sap en smaken zoet. Het is onzeker of de bessen eetbaar zijn (zie hieronder bij toepassingen). De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig. Arnstein Rønning - CC BY-SA 3.0 Ole Husby - CC BY-SA 2.0 Nova - CC BY-SA 3.0 dzn.eldoc.ub.rug.nl Biotoop Bodem: Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op matig droge tot vochtige, voedselarme, zure grond (zand en veen). Groeiplaatsen: Beschaduwde hoogveendijken, zeeduinen (duinvalleien), bossen (moerasbossen en lichte berkenbossen), bosranden, struwelen, randen van hoogveen en heide (natte heide en veenheide). Verspreiding Wereld: Koude en koel-gematigde streken op het noordelijk halfrond. In het zuiden voornamelijk in gebergten. gbif.org Nederland: Zeer zeldzaam op de Waddeneilanden en in het oosten van het land. Rode lijst 2012. Kwetsbaar. Trend sinds 1950: matig afgenomen. Zeer zeldzaam. Oorspronkelijk inheems. verspreidingsatlas.nl Vlaanderen: Vroeger zeer zeldzaam. Rode lijst. Verdwenen uit Vlaanderen. Wallonië: Zeldzaam in de Hoge Ardennen. Toepassingen Bij het eten van grotere hoeveelheden rijsbessen kan een roesachtige toestand optreden, waardoor hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en braken kunnen optreden. Vermoedelijk is een schimmel (Sclerotina megalospora), die op de bessen parasiteert en gifstoffen produceert daarvoor verantwoordelijk. Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten). Flora Batava, deel 14, Jan Kops en F.W. van Eeden (1872) Flora Batava, deel 14, Jan Kops en F.W. van Eeden (1872) Deutschlands Flora in Abbildungen, Jacob Sturm und Johann Georg Sturm Bilder ur Nordens Flora, Carl Axel Magnus Lindman (1917-1926) Flora Danica Georg Christian Oeder e.a. (1761-1888) Flora Danica Georg Christian Oeder e.a. (1761-1888) Flora Danica Georg Christian Oeder e.a. (1761-1888)