Frysk-Helersblêd

English-Greater Celandine

Français-Grande Chélidoine

Deutsch-Schöllkraut

Synoniemen

Familie-Papaveraceae (Papaverfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Chelidonium (Zwaluwenkruid) komt van een oude fabel, waarin zwaluwen hun blind geboren jongen met het sap van deze plant ziende maken. Majus betekent groter.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Hemikryptofyt.

Hoofdbloei-April t/m november.

Afmeting-30-90 cm.

Wortels-Een dikke wortelstok.

Stengels-Pollen vormend. De verspreid behaarde stengels zijn bossig vertakt. Ze zijn gevuld met oranjegeel melksap. Dit melkap veroorzaakt vlekken.

Bladeren-Giftig. De verspreidstaande, tere bladeren zijn van boven heldergroen en van onderen blauwgroen. Ze zijn verspreid behaard en vormen een wortelrozet. Ze zijn gesteeld, maar de bovenste soms zittend, eirond en diep veerdelig, bijna geveerd, met een drielobbig tot driespletig eindblaadje. De slippen zijn alleen door vleugelranden met elkaar verbonden. De bladslippen zijn grof gekarteld.

Bloemen-Tweeslachtig. De heldergele, 1-2 cm grote bloemen groeien met twee tot zes (zelden tot acht) bij elkaar in losse, lang gesteelde schermen. De vier kroonbladen zijn eirond en worden tot 1 cm lang. De twee kelkbladen vallen snel af. Het vruchtbeginsel is lijnvormig. Elke bloem heeft verder een bovenstandig vruchtbeginsel met een stijl met een tweelobbige stempel De helmdraden (vaak minder dan twintig) zijn naar boven verbreed.

Vruchten en zaden-Een doosvrucht. De lijnvormige, 2-5 cm lange vruchten zijn kaal. De veelzadige vrucht lijkt op een hauw, maar heeft geen tussenschot. De zaden zijn zwart met een aanhangseltje. Ze zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem-Licht beschaduwde (soms zonnige) plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke, stikstofrijke, vaak omgewerkte en kalkhoudende grond (zand, leem, zavel of stenige plaatsen).

Groeiplaatsen-Plantsoenen, parkbossen, lichte plaatsen in loofbossen, beekoeverwalbossen, bosranden, struwelen, houtwallen, heggen, voedselrijke hakhoutbosjes, verhardingen, op muren, lichte rivierduinbossen, duinbermen, duinstruwelen, lichte loofbossen aan de dinnenduinrand, ruderale plaatsen, tuinen, beschaduwde omgewerkte grond, braakliggende grond en ruigten.

Verspreiding

Wereld-Gematigde streken in Europa en Azië en op een paar plaatsen in het uiterste noordwesten van Afrika.

Nederland-Inheems. Algemeen.

Vlaanderen-Inheems. Algemeen.

Wallonië-Inheems. Algemeen.

Toepassingen

Stinkende gouwe werd vroeger als artsenijplant gekweekt. Het sap werd gebruikt als oogwater. De plant werkt pijnstillend, stimuleert de galafscheiding en is in gebruik tegen wratten. Als sierplant worden planten met gevulde bloemen en fijn verdeelde bladeren en kroonbladen gekweekt en deze verwilderen soms.

2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl