|
Wilde planten in Nederland en België |
|
Stinkende lis - Iris foetidissima
Frysk
English-Stinking Iris
Français-Iris fétide
Deutsch-Stinkende Schwerttlilie
Synoniemen
Familie-Iridaceae (Lissenfamilie)
Naamgeving (Etymologie)-Iris komt waarschijnlijk van het Griekse iris (regenboog), omdat de bloemen bij verschillende soorten uiteenlopende kleuren hebben of omdat de buitenste bloemdekslippen sierlijk gebogen zijn, als de regenboog. Foetidissima betekent stinkend. Bij kneuzing ruikt de plant onaangenaam.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur-Overblijvend.
Plantvorm-Chamaefyt.
Hoofdbloei-Mei t/m juli.
Afmeting-30-80 cm.
|
|
|
|
Wortels
| |
Stengels-Een massieve en enigszins afgeplatte stengel.
|
|
|
|
Bladeren-De winterharde, zwaardvormige, zijdelings afgeplatte bladeren zijn glanzend, donkergroen. Bij kneuzing verspreiden ze een onaangename, knoflookachtige geur.
|
|
|
|
Bloemen-Tweeslachtig. De bloemen zijn blauwachtig of groenig bruingeel. De buitenste bloembladen verkleuren naar lila. Deze buitenste bloemdekbladen zijn veel groter en anders gevormd dan de binnenste. De helmdraden zijn vrij. De stijltakken staan boven de meeldraden. Ze zijn bloembladachtig verbreed en naar buiten gekromd, met stempels aan de onderzijde.
|
|
|
|
Vruchten en zaden-Een doosvrucht. De zwak giftige, min of meer ronde, oranje-rode zaden blijven tot in het voorjaar in de geopende vrucht zitten. Deze vrucht is 5 tot 8 cm lang. Eenzaadlobbig.
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem-Zonnige tot beschaduwde, droge tot vochtige, maar goed gedraineerde, voedsel- en kalkrijke grond (klei, leem en zand).
Groeiplaatsen-Bosjes en droge struwelen in de kustduinen op kalkrijk duinzand, oevers en soms op zeekliffen.
Verspreiding
Wereld-De zuidelijke helft van Europa en Noord-Afrika. Ook in Engeland en Ierland.
Nederland-Niet ingeburgerd. Zeldzaam. In de 17e en 18e eeuw groeide Stinkende lis bij Vogelenzang en langs de vaart tussen Haarlem en Leiden.
Vlaanderen-Niet ingeburgerd. Zeldzaam.
Wallonië-Niet ingeburgerd. Zeer zeldzaam.
Toepassingen. De plant is in gebruik als sierplant en wordt o.a. toegepast in droogboeketten.
2001-2023 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl