Wilde bertram - Achillea ptarmica

Naamgeving (Etymologie)-Wilde bertram houdt verband met het vroegere gebruik van de scherp smakende wortelstok, die tegen kiespijn werd gekauwd. Hierbij diende de Wilde bertram als vervanging van de Romeinse bertram (Anacyclus pyrethrum), afkomstig uit het Atlasgebied en waarschijnlijk al sinds de oudheid in gebruik. De naam bertram komt oorspronkelijk uit het Grieks pyrethron (vuurwortel), maar is in Germaanse talen verbasterd tot de persoonsnaam Bertram. Achillea is genoemd naar Achilles, de krijgsheld van Troje. Achilles redde zijn gewonde soldaten door de wonden met deze plant te behandelen. Ptarmica komt van het Griekse ptarmike (Nieskruid). Van deze plant kan poeder gemaakt worden dat de neus sterk kan irriteren.

© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0	Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0
Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0	Neuchâtel Herbarium - cc by-sa 3.0

Stengels-De rechtopstaande, geribde stengels zijn kantig en maar weinig behaard.

© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bladeren-De verspreidstaande, donkergroene, zittende bladen zijn smal, langwerpig, niet gedeeld, scherp (vaak dubbel) gezaagd, spits, van boven kaal en glanzend.

© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bloemen-Polygaam. De bloeiwijze bestaat uit losse pluimen met meestal vijf tot tien (soms meer) hoofdjes aan het eind van de stengel. De hoofdjes zijn 1,2-1,8 cm. De in het midden staande buisbloemen zijn geelwit. De acht tot dertien lintbloemen zijn wit en ongeveer 4-6 mm lang. Het omwindsel is ongeveer 1 cm breed. Het omwindselblad is viltig behaard en vliezig gerand. De bloemhoofdjesbodem met stroschubben. Iedere bloem heeft een onderstandig vruchtbeginsel met een stijl met twee stempels en vijf met elkaar vergroeide meeldraden.

© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl
© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl	© Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl

Vruchten en zaden-Een eenzadige dopvrucht of nootje. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig.

José de Negro-Dermout - cc by-nc-nd 4.0	L. van Hal - waarneming.nl
Sjoerd Groos - cc by 4.0	©2006 Digital Plant Atlas - cc by-nc-sa 3.0 nl

Bodem-Zonnige plaatsen op vochtige tot vaak natte, matig voedselrijke, vaak licht benmeste en meestal zwak zure grond (laagveen, rivierklei, leem, humusrijk zand, en löss).

Groeiplaatsen-Waterkanten, op basaltglooiingen, moerassen, nat licht bemest grasland en hooiland, bermen, spoorbermen, spoorwegterreinen en leemgroeven.

In de Middeleeuwen werd de plant gebruikt tegen kiespijn en, dankzij het vermogen om niesbuien op te wekken als middel 'om het hoofd schoon te maken'. Bij bruiloften was Wilde bertram vaak een onderdeel van het bruidsboeket, omdat de plant vele jaren van geluk in het huwelijk zou brengen.
Cultuurvormen met louter straalbloemen bevattende hoofdjes (cv. Multiplex') zijn als tuinplant in gebruik en kunnen met behulp van hun uitlopers verwilderen.