Frysk-Wrangwoartel

English-Green Hellebore

Français-Hellébore vert

Deutsch-Grüne Nieswurz

Synoniemen-Helleborus viridis subsp. occidentalis

Familie-Ranunculaceae (Ranonkelfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Helleborus is de Oud-Griekse naam voor de plant die gebruikt werd tegen geestesziekten. Viridis betekent groen, fris en krachtig (in de betekenis van een krachtig geneesmiddel). Wrangwortel werd in de 17de eeuw in de veeartsenij gebruikt tegen de koeienziekte “Wrang”. Stukken van de wortel werden in de huid van de zieke koe gedaan.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Geofyt.

Hoofdbloei-Maart en april.

Afmeting-20-40 cm.

Wortels-De kruipende wortelstok is sterk vertakt.

Stengels-Vaak in grote groepen groeiend. De niet overwinterende stengels kunnen enkelvoudig of vertakt zijn. Dikke bloeistengels. De plant is reukloos, behalve de bloemen.

Bladeren-Giftig. De bladen zijn niet wintergroen. Meestal zijn er twee grondstandige wortelbladen. Deze zijn lang gesteeld, donkergroen, ingesneden, diep getand en met aan de kale onderkant iets uitspringende nerven. Ze zijn waaiervormig en handvormig gedeeld met zeven tot elf of soms dertien breed lancetvormige slippen. Aan de bloeistengels groeien enkele kleinere, zittende, handvormig gedeelde bladen met een brede bladschede.

Bloemen-Tweeslachtig. De groengele, knikkende en geurende bloemen groeien met (één) twee tot vier bij elkaar. Ze zijn 3-4 (-5) cm groot en schotelvormig. Ze hebben vijf eivormige kelkbladen, die ook na de bloei uitstaan en vijf veel kortere kroonbladen. De kroon is buis-trechtervormig met een tweelippige zoom. De stampers zijn aan de voet vergroeid met lange stijlen.

Vruchten en zaden-De drie kokervruchten zijn ongeveer even lang als breed. In het onderste kwart zijn ze vergroeid. De vruchten bevatten zelden zaden. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig.

Bodem-Halfbeschaduwde of licht beschaduwde (soms niet beschaduwde) plaatsen op vochtige, voedselarme tot matig voedselrijke, stikstofrijke, kalkrijke, lemige grond. Groeiend in dikke humuspaketten (vooral op klei en leem, maar ook wel op mergel).

Groeiplaatsen-Loofbossen, hellingbossen, bij buitenplaatsen, overslaggronden, houtwallen, struwelen, gebergten, grazige en kleiige dijken, bij vruchtbomen, bij bronnen en bij boerderijen.

Verspreiding

Wereld-Gebergteplant uit Midden- en West-Europa.

Nederland-Inheems. Zeer zeldzaam.

Vlaanderen-Inheems. Zeer zeldzaam.

Wallonië-Inheems. Vrij zeldzaam.

Toepassingen

Wrangwortel is een oud huismiddel tegen wrang, een ziekte van droogstaande koeien. Het heeft ernstige verdroging van de huid tot gevolg en kan de dood van de koe veroorzaken. Men probeert de ontsteking door een andere ontsteking te laten verdringen. met een priem wordt in de huid van de koe een gangetje gemaakt, waarin een stuk van de giftige wortelstok wordt gestoken. Stukken wortelstok van deze veeartsenijplant worden in augustus geoogst en gedroogd bewaard.

2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl